Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Grupa absolwentów XIII rocznika aplikacji sędziowskiej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury zwróciła się do RPO o interwencję w sprawie zwłoki w mianowaniu ich na stanowiska asesorów
• Od maja 2025 r., gdy Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwały przedstawiające Prezydentowi RP stosowne wnioski, nie podjął on decyzji o ich mianowaniu
• Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił w tej sprawie do Małgorzaty Paprockiej, szefowej Kancelarii Prezydenta RP
• AKTUALIZACJA 21.07.2025: Projekty postanowień Prezydenta RP, obejmujące 171 przyszłych asesorów, przekazano 7 i 10 lipca 2025 r. do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów celem uzyskania wymaganej kontrasygnaty. Do chwili obecnej Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nie dokonała zwrotu przekazanych projektów - odpowiedziała Małgorzata Paprocka.

Absolwenci ukończyli aplikację sędziowską na początku tego roku, zdali egzamin sędziowski oraz dokonali wyboru miejsc asesorskich w sądach, w których mają wykonywać pracę orzeczniczą. Od 13 do 25 maja 2025 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwały przedstawiające Prezydentowi RP wnioski o mianowanie ich na stanowiska asesorów. Z relacji absolwentów  wynika, że mimo upływu ponad dwóch miesięcy od podjęcia uchwał przez KRS, Prezydent RP nie podjął decyzji o ich mianowaniu.

Od maja absolwenci pozbawieni są środków utrzymania oraz ochrony ubezpieczeniowej – utracili bowiem prawo do stypendium oraz powiązane z nim prawo do ubezpieczenia zdrowotnego z upływem 4 miesięcy od dnia ukończenia aplikacji.

W konsekwencji absolwenci XIII rocznika aplikacji sędziowskiej zostali zmuszeni do rejestrowania się w powiatowych urzędach pracy, zgłaszania się do ubezpieczeń małżonków w ich miejscach pracy, utrzymywania się ze skromnych oszczędności, czy zaciągania pożyczek.

W piśmie do RPO absolwenci skarżą się również, że "nie mogą realizować obowiązków, do których wykonywania przygotowywali się co najmniej 8 lat, często kosztem życia rodzinnego, wypoczynku, czy w ogólności – zdrowia".

W tym kontekście tak długa zwłoka w mianowaniu absolwentów aplikacji sędziowskiej na asesorów budzi obawy o ich prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego (art. 47 Konstytucji, art. 8 ust. 1 Europejskiej konwencji praw człowieka) oraz prawo dostępu do służby publicznej (art. 60 Konstytucji).

RPO Marcin Wiącek zwrócił się do Małgorzaty Paprockiej o ustosunkowanie się do wskazanych kwestii.

Odpowiedź Małgorzaty Paprockiej, Szefa Kancelarii Prezydenta RP

W odpowiedzi na pismo z dnia 10 lipca 2025 r., skierowane do Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uprzejmie informuję, że uchwały rekomendujące egzaminowanych aplikantów KSSiP do pełnienia urzędu na stanowisku asesora sądowego w sądach powszechnych przekazywane były przez Krajową Radę Sądownictwa w czterech grupach, z czego ostatnia wpłynęła w dniu 4 lipca 2025 r.

Po niezwłocznym wykonaniu czynności wynikających z regulacji wewnętrznych obowiązujących w Kancelarii Prezydenta RP, cztery projekty postanowień Prezydenta RP, obejmujące 171 przyszłych asesorów, przekazano do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów celem uzyskania wymaganej kontrasygnaty. Przekazanie projektów postanowień nastąpiło w dniach 7 i 10 lipca 2025 r.

Do chwili obecnej Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nie dokonała zwrotu przekazanych projektów aktów powołań. Brak jest również informacji uzasadniającej czas oczekiwania na kontrasygnowania postanowień Prezydenta RP dotyczących asesorów, w szczególności wobec ogromnych niedoborów kadry orzeczniczej w sądach powszechnych.

Chciałabym zwrócić uwagę Pana Rzecznika, że przedłużanie procedury nominacyjnej, poprzez brak aktywności Prezesa Rady Ministrów w zakresie udzielenia kontrasygnaty, działa niekorzystnie na stan wymiaru sprawiedliwości również w przypadku sądów administracyjnych.

W Kancelarii Prezesa Rady Ministrów od dnia 24 kwietnia 2025 r. oczekuje na udzielenie kontrasygnaty postanowienie Prezydenta RP dotyczące nominacji dwóch asesorów WSA, od dnia 8 maja 2025 r. dotyczące jednego asesora, a od 3 czerwca 2025 r. dotyczące trzech asesorów. Są to etaty asesorskie przyznane trzem sądom administracyjnym, w tym dwóm z największym wpływem w kraju.

Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej podejmowała wielokrotne interwencje w tej sprawie. W odpowiedzi uzyskano jedynie ustną informację, z której wynika, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów oczekuje na opinię Rządowego Centrum Legislacyjnego. Rządowe Centrum Legislacyjne oczekuje z kolei na opinię Ministra Sprawiedliwości. Działanie takie pozostaje w ewidentnej sprzeczności z konstytucyjnie nadaną zasadą odrębności sądów administracyjnych i sądów powszechnych, a w szczególności z ustawowymi kompetencjami Ministra Sprawiedliwości. Instytucja kontrasygnaty, jako przyjęcie parlamentarnej odpowiedzialności Prezesa Rady Ministrów za akt Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w żadnej mierze nie jest równoznaczna z możliwością udzielenia któremukolwiek z członków Rady Ministrów, a w tym Ministrowi Sprawiedliwości, prawa do merytorycznego nadzoru nad aktami Prezydenta RP, jakimi są akty powołania asesora w sądach administracyjnych.

Z tej też przyczyny, udzielając odpowiedzi dotyczącej obecnej sytuacji osób oczekujących na nominacje asesorskie w sądach powszechnych, uznaje się za stosowne wskazać na nieuzasadnione utrudnienia przebiegu procesu powołań asesorskich także w sądach administracyjnych.

Po złożeniu kontrasygnaty przez Prezesa Rady Ministrów, postanowienia zostaną niezwłocznie przedstawione do podpisu Prezydenta RP.

Uprzejmie informuję, iż wręczenie nominacji asesorskich jest priorytetem Prezydenta RP i planowane jest niezwłocznie po podpisaniu niezbędnych dokumentów.

Informacja o wręczeniu nominacji asesorskich zostanie zamieszczona na stronie www.prezydent.pl.

VII.603.4.2025