Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Bank z towarzystwem ubezpieczeniowym uzależniają udzielenie kredytu, wraz z umową o ubezpieczenie na życie, od przekazania przez obywateli nieuzasadnionych medycznie badań laboratoryjnych, radiologicznych i testu na HIV
• Wnioskodawcy skarżą się na naruszenie m.in. Konstytucji RP, ustaw, tajemnicy lekarskiej, rozporządzenia RODO i Karty Praw Podstawowych UE
• Wskazują, że badania radiologiczne mogą być zlecane wyłącznie przez osobę z kwalifikacjami medycznymi, a pacjent musi być poinformowany o ryzyku i wyrazić na to zgodę, a test na HIV może być wykonany tylko za zgodą pacjenta
• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich zwraca się do Urzędu Ochrony Danych Osobowych i Rzecznika Finansowego

RPO dostaje sygnały o naruszeniach praw obywatelskich przez mBank Hipoteczny S.A. i Compensę Vienna Insurance Group w procesie oceny ryzyka przy zawieraniu umowy kredytu hipotecznego wraz z umową ubezpieczenia na życie, która ma być zabezpieczeniem spłaty kredytu.

Z wniosków wynika, że instytucje te żądają od przyszłych kredytobiorców nieuzasadnionych medycznie badań laboratoryjnych, radiologicznych (np. zdjęć rentgenowskich) oraz przymusowego testu na HIV. W ocenie wnioskodawców tego rodzaju praktyki nie są uzasadnione medycznie; mają też być przekazywane bez adekwatnych zabezpieczeń dla przesyłania dokumentacji medycznej.

Wnioskodawcy wskazują m.in. na naruszenie: tajemnicy lekarskiej, art. 32 i art. 47 w związku z art. 51 ust. 2 Konstytucji RP (zakaz dyskryminacji ze względu na stan zdrowia oraz prawo do ochrony danych osobowych), rozporządzenia RODO (żądanie nieuzasadnionych badań i testów narusza zasady minimalizacji i ograniczenia celu oraz wymaga legalnej podstawy a przetwarzanie powinno być proporcjonalne), ustawy  o wdrożeniu niektórych przepisów UE (dyskryminacja w dostępie do usług finansowych), dyrektywy 2002/58/WE (przesyłanie danych wrażliwych bez zabezpieczeń), Karty Praw Podstawowych  UE (prawo do rzetelnego przetwarzania danych), wytycznych EROD (ograniczenie danych do niezbędnych).

Wnioskodawcy głównie podnoszą zarzuty oparte na przepisach, których celem jest ochrona praw pacjentów: 

• ustawie Prawo atomowe, która reguluje zasady ochrony przed promieniowaniem jonizującym - badania radiologiczne mogą być zlecone wyłącznie przez osobę z odpowiednimi kwalifikacjami medycznymi, a pacjent musi być poinformowany o ryzyku i wyrazić na to zgodę;
• ustawie o zapobieganiu chorobom zakaźnym, z której wynika, że test na HIV może być wykonany tylko za wyraźną, dobrowolną zgodą pacjenta.

Oznacza to, że przymusowe testowanie, np. na żądanie banku czy ubezpieczyciela, jest bezprawne. Zgodnie z art. 9 RODO dane dotyczące HIV są uznawane za wrażliwe, a ich przetwarzanie wymaga szczególnych zabezpieczeń i zgody. Żądanie testu bez medycznego uzasadnienia narusza art. 9 ust. 1 RODO o zakazie przetwarzania danych o stanie zdrowia bez zgody oraz art. 8 KPP.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Biura RPO Piotr Mierzejewski zwrócił się o stanowisko do dyrektora Departamentu Wstępnej Kontroli Skarg i Naruszeń w UODO Adama Furmańczuka oraz dyrektora Departamentu Klienta Rynku Bankowo-Kapitałowego w Biurze RF Dawida Rapkiewicza. Pyta, czy kwestionowane przez wnioskodawców naruszenia były obu organom sygnalizowane, a jeżeli tak, to jakie działania podjęto bądź są planowane.

V.7220.52.2025