Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wziął udział w posiedzeniu Komitetu Monitorującego Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy poświęconym m.in. reformie sądownictwa w Polsce
• W wypowiedzi Rzecznik stwierdził, że aktualna sytuacja związana z sądownictwem w Polce jest bardzo niepokojąca, a obywatele utracili zaufanie do wymiaru sprawiedliwości
• RPO apelował o wdrożenie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości UE

Na zaproszenie Sekretariatu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wziął udział w wysłuchaniu na temat procesu reformy sądownictwa w Polsce, które Komitet Monitorujący zorganizował podczas spotkania w Tiranie 2 grudnia 2024 r.

Polska została objęta procedurą monitoringową w 2020 roku w wyniku działań, które uznano za zagrażające demokracji. Komitet Monitorujący ZPRE odpowiada za nadzór nad wspominaną procedurą.

Rozmowy dotyczyły kwestii niezależności sądownictwa, praworządności oraz reform wymiaru sprawiedliwości.

Podczas wystąpienia Marcin Wiącek stwierdził, że aktualna sytuacja związana z sądownictwem w Polce jest bardzo niepokojąca, a obywatele utracili zaufanie do wymiaru sprawiedliwości. Nie mają bowiem pewności czy wyrok w ich sprawie został orzeczony przez legalnie działający sąd. Często proces rozpoczyna się od oceny niezawisłości składu orzekającego, co z kolei wydłuża postępowanie. Oprócz tego wyroki, które są słuszne i orzeczone w prawidłowy sposób. bywają kwestionowane dlatego, że zostały wydane przez sędziów powołanych po 2018 r., czyli po nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.

– Dotyczy to 30 proc. sędziów i kilku milionów orzeczeń sądowych. Chaos prawny, z jakim mamy do czynienia w Polsce, jest bezprecedensowy. Dlatego najważniejszym zadaniem dla polskiego parlamentu jest wdrożenie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości UE. Jeśli tak się nie stanie, kryzys praworządności w Polsce będzie się pogłębiał – powiedział RPO. Dodał, że od początku swojej kadencji apelował do władz o wdrożenie wyroków sądów europejskich.

–  Jednocześnie podkreślam, że wyroki te nie unieważniłyby automatycznie nominacji sędziowskich czy decyzji sądów – co zostało wyraźnie potwierdzone w opiniach Komisji Weneckiej i OBWE. Niedawno otrzymałem od rządu deklarację, że opinie te będą respektowane – powiedział Marcin Wiącek.

Rzecznik zabrał również głos na temat problemów prawnych, które dostrzega obecnie w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego.

– Trybunał powinien składać się z 15 sędziów wybranych przez Parlament. Obecnie Trybunał składa się z 12 sędziów i 3 osób, które zostały powołane z naruszeniem Konstytucji. Zostało to potwierdzone przez 2 wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – wskazał jako jeden z przykładów.

– Miejmy więc nadzieję, że zbliżamy się do momentu, w którym obywatele odzyskają zaufanie do polskiego wymiaru sprawiedliwości, a prawo do rzetelnego procesu sądowego będzie w pełni respektowane – dodał Rzecznik na zakończenie wystąpienia.

W wysłuchaniu wziął udział również minister sprawiedliwości Adam Bodnar, przedstawiciel Komisji Weneckiej, a także Małgorzata Szuleka z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Jacek Sokołowski z Klubu Jagiellońskiego.