Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prawo nadal nie określa zasad działalności kantorów internetowych
• Rzecznik Praw Obywatelskich ponawia apel legislacyjny do Ministra Finansów o stworzenie odpowiedniej regulacji prawnej
• AKTUALIZACJA 15.04.2024: Planowany harmonogram prac zakłada rozpoczęcie prac nad projektem ustawy w Sejmie w IV kwartale br.
• AKTUALIZACJA 8.11.2024: W związku ze skargami na konkretny kantor internetowy RPO ponownie prosi MF o szczegółowe informacje o aktualnym stanie prac legislacyjnych, zmierzających do uregulowania działalności tych kantorów
• AKTUALIZACJA 19.11.2024: W efekcie proponowanych rozwiązań działalność gospodarcza w zakresie kantorów internetowych będzie mogła być wykonywana wyłącznie przez dostawcę usług płatniczych, prowadzącego dla usługobiorcy bezgotówkowej wymiany walut rachunek płatniczy - odpowiada MF

Od wielu lat nie sfinalizowano prac legislacyjnych, by stworzyć odpowiednią regulację prawną co do działalności kantorów internetowych. Marcin Wiacek - jak i wcześniejsi Rzecznicy - występował w tej kwestii do resortu finansów. Problem pozostaje nierozwiązany od ponad dekady.

Zapewnienia MF jednoznacznie wskazują na potrzebę i zasadność uregulowania działalności kantorów internetowych. Wskazywano wręcz, że nie podlega dyskusji fakt, iż rynek wymiany walut ma być obsługiwany przez podmioty regulowane. W konsekwencji nie powinny na nim działać podmioty świadczące usługę wymiany walut bez nadzoru.

Niemniej jednak prowadzone od dłuższego czasu prace nad opracowaniem odpowiedniego projektu zmiany Prawa dewizowego - i dzięki temu zapewnieniem ochrony klientów - nie przyniosły rezultatu. Zdaniem resortu finansów aktualnie główną przyczyną braku finalizacji analiz pozostają zasadnicze rozbieżności co do kluczowych rozwiązań, w szczególności w odniesieniu do organu, który miałby sprawować nadzór nad kantorami internetowymi.

Przedłużający się stan braku przepisów należy uznać za niepożądany. Wywodzona z art. 2 Konstytucji RP5 zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa może urzeczywistniać się jedynie wówczas, gdy obywatel będzie czuł się bezpiecznie w relacjach prawnych. To państwo zatem musi wykazać się odpowiednim działaniem i stworzyć właściwe warunki, aby cieszyć się zaufaniem obywatela. Skutkiem braku regulacji normatywnej jest naruszenie bezpieczeństwa prawnego jednostki.

Marcin Wiącek zwraca się do min. Andrzeja Domańskiego z apelem o stworzenie ram prawnych dla działalności kantorów internetowych. Prosi o informacje na temat aktualnego stanu prac,  wraz z przedstawieniem harmonogramu podejmowanych i zaplanowanych działań.

Odpowiedź wiceministra finansów Pawła Karbownika

W roku ubiegłym i w roku bieżącym kontynuowane były prace mające na celu uregulowanie działalności kantorów internetowych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo dewizowe oraz niektórych innych ustaw, zgłoszony jeszcze w grudniu 2022 r. do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, ostatecznie nie uzyskał wpisu.

Niemniej jednak nadal prowadzone były dalsze prace nad projektem. W wyniku przeprowadzenia roboczych konsultacji z Departamentem Prawa UE KPRM w przedmiocie zgodności zaproponowanych w projekcie ustawy zmian w ustawie o usługach płatniczych z prawem UE, uzyskano kierunkowo pozytywne stanowisko dla podejścia przyjętego przez MF.

Wobec braku dalszych uwag projekt został uznany za uzgodniony w ramach MF we wrześniu 2023 r.

Równolegle do trwającego procesu uzgodnień wewnętrznych, w okresie lipiec-wrzesień 2023 r. trwały konsultacje MF z Narodowym Bankiem Polskim w przedmiocie zmian legislacyjnych w ustawie – Prawo dewizowe, zaproponowanych MF przez NBP. W efekcie ww. konsultacji, projekt ustawy został uzupełniony o niektóre propozycje NBP. Następnie, w grudniu 2023 r., projekt został przekazany do konsultacji roboczych w MF oraz NBP.

W marcu 2024 r. projekt uzyskał zgodę członka Kierownictwa MF na jego dalsze procedowanie, w wyniku czego został skierowany do uzgodnień wewnętrznych w MF z terminem zgłaszania uwag do dnia 18 kwietnia br., jak również wpisany do prowadzonego przez MF Rejestru Legislacji.

Planowany harmonogram prac zakłada przeprowadzenie uzgodnień zewnętrznych w II kw. br., rozpatrzenie projektu przez SKRM i RM w III kw. br. oraz rozpoczęcie prac nad projektem ustawy w Sejmie w IV kw. br.

Kolejne pismo do MF

Ostatnio do Biura RPO wpłynęły kolejne niepokojące sygnały o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu kantorów internetowych. Tym razem obywatele skarżą się na konkretny taki kantor. Wskazują, że nie mogą uzyskać dostępu do środków pieniężnych, które zostały przesłane do przewalutowania. Transakcje mają status w "realizacji", a środki zostały zablokowane. 

Mimo prób kontaktu klienci nie otrzymali konkretnych informacji, w jakim terminie mogą spodziewać się wypłaty środków. Sytuacja ta ponownie wzbudziła istotne obawy o bezpieczeństwo transakcji za pośrednictwem takich kantorów.

Problem braku odpowiedniej regulacji prawnej w tym zakresie pozostaje nierozwiązany od wielu lat. Był on przedmiotem wystąpień generalnych RPO. W ostatniej korespondencji resort finansów informował, że toczą się prace legislacyjne nad zmianą ustawy Prawo dewizowe, mające na celu uregulowanie tej kwestii. Wskazano, że planowany harmonogram zakłada przeprowadzenie uzgodnień wewnętrznych (do 18 kwietnia 2024 r.), następnie uzgodnień zewnętrznych (II kwartał 2024 r.), rozpatrzenie projektu przez Radę Ministrów (III kwartał 2024 r.) oraz rozpoczęcie prac nad projektem ustawy w Sejmie (IV kwartał 2024 r.).

Mając to na uwadze, a także sygnały o niewłaściwych praktykach kantorów internetowych pozostających w istocie poza nadzorem, Marcin Wiącek po raz kolejny prosi o szczegółowe informacje nt. kształtu proponowanych rozwiązań i aktualnego stanu prac legislacyjnych, zmierzających do stworzenia regulacji dotyczących kantorów internetowych.

Odpowiedź Juranda Dropa, podsekretarza stanu w MF

W odpowiedzi na pismo z dnia 24 października br. (znak: V.7106.178.2014.EG), w sprawie szczegółowych informacji na temat kształtu proponowanych rozwiązań oraz aktualnego stanu prac legislacyjnych zmierzających do stworzenia odpowiednich regulacji dedykowanych kantorom internetowym, proszę o przyjęcie poniższych informacji.

Jak zostało Panu wskazane w piśmie z dnia 15 kwietnia br. (znak: WM7.941.5.2024), w Ministerstwie Finansów są prowadzone prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo dewizowe oraz niektórych innych ustaw (dalej: „projekt”). Niemniej w trakcie przeprowadzonych uzgodnień wewnętrznych projektu, pojawiło się kilka rozbieżności stanowisk, które są obecnie analizowane i uzgadniane.

Ministerstwo Finansów jest świadome występowania problemu braku odpowiedniej regulacji prawnej przewidzianej dla działalności kantorów internetowych. W tym kontekście uprzejmie informuję, że pomimo trwającego procesu legislacyjnego związanego z ww. projektem, równolegle we współpracy z Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego, toczą się prace nad zaadresowaniem najpilniejszych kwestii związanych z prowadzeniem działalności przez podmioty świadczące usługi bezgotówkowej wymiany walut, czyli kantory internetowe. Przewiduje się m.in. zdefiniowanie następujących pojęć: bezgotówkowych krajowych środków płatniczych, bezgotówkowych zagranicznych środków płatniczych oraz bezgotówkowej wymiany walut. Ponadto, projektowane są także odpowiednie wymogi, w myśl których bezgotówkowa wymiana walut będzie mogła być dokonywana wyłącznie za pośrednictwem rachunków płatniczych w rozumieniu art. 2 pkt 25 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (dalej: „u.u.p.”).

W efekcie proponowanych rozwiązań działalność gospodarcza w zakresie usług takiej wymiany (tj. obecna działalność kantorów internetowych) będzie mogła być wykonywana wyłącznie przez dostawcę usług płatniczych w rozumieniu u.u.p prowadzącego dla usługobiorcy bezgotówkowej wymiany walut taki rachunek płatniczy. 

V.7106.178.2014