Uprzejmie informujemy, że w związku z pracami technicznymi, w niedzielę 23 lutego od godziny 14:45 do godziny 18:00 nie będzie dostępny serwis Biuletyn Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich. Przepraszamy za utrudnienia.
Rzecznik zdaje sobie sprawę ze zmian Prawa farmaceutycznego, wprowadzonymi ustawą z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw.
Zgodnie z nimi dyżurem w dzień wolny od pracy jest dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną w tym dniu przez kolejne 4 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godz. 10.00 a 18.00. Dyżur zaś w porze nocnej to dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną bez przerwy przez kolejne 2 godziny zegarowe w przedziale między godzinami 19.00 a 23.00. Ponadto, na mocy zmian, w powiecie, którego siedzibą jest miasto liczące więcej niż 40 tys. mieszkańców, wyznaczenie apteki ogólnodostępnej do pełnienia dyżurów w tym czasie jest fakultatywne. Rzecznik ma też świadomość, że finansowanie ewentualnych dodatkowych godzin dyżurów aptecznych obywa się ze środków własnych powiatów.
Nie zmienia to jednak faktu, że wyznaczenie, bądź nie, apteki ogólnodostępnej do nocnych dyżurów i w wolne dni, jak również ustalenie szerszego zakresu godzinowego dyżurów, powinna poprzedzać analiza potrzeb ludności danego powiatu (miasta na prawach powiatu) oraz weryfikacja funkcjonowania przynajmniej jednej apteki ogólnodostępnej w trybie całodobowym.
ZRPO Adam Krzywoń prosi o ujęcie w odpowiedzi kwestii, czy w 2024 i 2025 r. w Gorzowie Wlkp. wyznaczono aptekę ogólnodostępną do pełnienia dyżurów i o wskazanie powodów decyzji.
Zwraca się też o informacje, czy wdrożono plan organizacji dyżurów aptecznych w godzinach pomiędzy 23.00 a 7.00, o którym prezydent miasta informował w piśmie z 28 października 2024 r. - odpowiedzi na interpelację radnych Miasta Gorzowa z 18 października 2024 r., jak również o odniesienie się do postulatów mieszkańców w całej sprawie.
Mieszkańcy Gorzowa Wielkopolskiego mają zagwarantowany dostęp do leków w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy, zgodnie z definicją ustawową, która oznacza
1) w dzień wolny od pracy tj. w niedziele i święta – pracę apteki przez 4 godziny zegarowe w godzinach między 10 a 18;
2) w porze nocnej – pracę apteki przez 2 godziny zegarowe w godzinach między 19 a 23.
W 2024 r. oraz 2025 r. nie wyznaczono apteki ogólnodostępnej do pełnienia dyżurów w ww. porach z uwagi na dokonanie analizy przekazanych zawiadomień zawierających godziny otwarcia gorzowskich aptek i uznanie, że rozkład godzin ich pracy gwarantuje pracę „w porze nocnej” oraz „w dni wolne od pracy”, zgodnie z definicjami tych pojęć ujętych w ustawie. Z weryfikacji zawiadomień oraz ich późniejszych aktualizacji, wynika, iż w 2025 r.:
Pracę w ustawowej porze nocnej:
Pracę w ustawowym czasie dni wolnych od pracy:
w tym podkreślenia wymaga fakt, iż wśród wyżej wymienionych w Gorzowie Wielkopolskim jest czynna apteka codziennie (w dni powszednie, soboty, niedziele i święta) od godziny 7:00-23:00.
Jak słusznie zauważa Pan Rzecznik, w mieście będącym siedzibą powiatu, liczącym więcej niż 40 tysięcy mieszkańców wyznaczenie dyżurów aptek ma odbywać się na zasadach fakultatywności, a finansowanie ewentualnych dyżurów poza standardowymi godzinami pracy aptek odbywa się ze środków własnych powiatu.
W uzasadnieniu do ustawy nowelizującej, którą Pan Rzecznik przytacza, wybrzmiewa analiza ustawodawcy, który wskazuje, że dane statystyczne obrazujące ekspedycję apteczną, prowadzoną porą nocną, wskazują na dość duże zainteresowanie usługami farmaceutycznymi do godziny 21:00, natomiast istotny spadek zauważony jest pomiędzy godziną 21:00 a 23:00 oraz w zasadzie całkowity zanik zakupu leków następuje po godzinie 23:00 do 7:00 rano dnia następnego.
W związku z powyższym ustawodawca uznał, że finansowanie ze środków publicznych ekspedycji aptecznej od godz. 23:00 byłoby nieodpowiadające faktycznym potrzebom, nieuzasadnione pod względem finansowym, a zatem nieracjonalne, ale nie czyni też przeszkód, aby apteki wyznaczone przez powiaty dyżurowały po godz. 23. W tych jednak przypadkach te nadmiarowe – względem minimum godzinowego określonego w ustawie - godziny dyżurów będą musiały być pełnione nieodpłatnie bądź odpłatnie, ale z pokryciem związanych z tym kosztów ze środków własnych powiatów.
Wysokość wsparcia finansowego dla aptek, które zdecydowałyby się zabezpieczyć dyżur w nocy, wynika z art. 94 ust. 14 ustawy z dnia z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Stanowi on, że finansowanie dyżurów aptek ogólnodostępnych ma postać wynagrodzenia ryczałtowego w kwocie stanowiącej równowartość 3,5% minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, w przeliczeniu na 1 godzinę faktycznie przeprowadzonego dyżuru. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 września 2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4 666,00 zł. Opłata za jedną godzinę dyżuru wyniesie 163,31 zł (4 666,00 zł x 3,5% = 163,31 zł).
W Gorzowie Wielkopolskim zabezpieczenie dyżurów nocnych w godzinach od 23 do 7 rana dnia następnego w całym roku 2025, stanowiące „wypełnienie” luki godzinowej po zamknięciu się apteki, która jest najdłużej czynna do czasu otwarcia się pierwszej apteki z rana (8h dyżuru) obciążyłoby budżet miasta kwotą 476 865,20 zł (163,31 zł x 8h x 365 nocy = 476 865,20 zł). Wyliczona kwota wynika z planowanego harmonogramu otwarcia aptek w 2025 r. oraz kwoty minimalnego wynagrodzenia. W przypadku wzrostu wysokości najniższego wynagrodzenia czy zmian w harmonogramach pracy aptek, np. skrócenia godzin otwarcia, co w efekcie wydłuży czas trwania dyżuru płatnego, wydatki na ten cel ulegną zwiększeniu.
Odnosząc się do wdrożenia planu organizacji dyżurów aptecznych pomiędzy godziną 23:00 - 7:00, o którym mowa w odpowiedzi na przywołaną przez Pana Rzecznika interpelację, informuję, iż na chwilę obecną w budżecie Miasta na 2025 r. nie zabezpieczono wymaganych środków finansowych z przeznaczeniem na ww. cel.
Miasto jest społecznym organizmem, który ma do zrealizowania wiele obowiązków na rzecz mieszkańców. W podejmowanych decyzjach staramy się łączyć potrzeby z możliwościami budżetowymi, a decyzje podejmować w oparciu o racjonalne przesłanki. Na Mieście, jako organizmie społecznym ciąży wiele zadań obligatoryjnych, które musi zrealizować w pierwszej kolejności i wyasygnować na te zadania środki budżetowe. Zapewnienie nocnych pozaustawowych dyżurów aptek jest zadaniem fakultatywnym, możliwym do zrealizowania w miarę posiadanych zasobów budżetowych. Wyasygnowanie z budżetu Miasta kwoty blisko 0,5 mln złotych z przeznaczeniem na dyżury apteki po godz. 23.00, z których mieszkańcy korzystać będą sporadycznie lub wcale, nie wydaje się być uzasadnione pod względem finansowym.
V.7012.10.2024
