Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Marcin Wiącek w felietonie dla serwisu parkiet.com pisze o problemach z jakimi do Rzecznika Praw Obywatelskich zgłaszają się przedsiębiorcy.

Polski Ład

Jednym z głównych tematów skarg przedsiębiorców to konsekwencje wejścia w życie Polskiego Ładu.

– Problemem dla przedsiębiorców jest brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku, gdyż składka tak naprawdę jest teraz dodatkowym podatkiem. Podczas prac nad Polskim Ładem wmawiano obywatelom, przedsiębiorcom, że podatki będą zmniejszone. Ich stawki stały się, co prawda nominalnie niższe, jednak wyłączenie możliwości odliczenia składki zdrowotnej w wielu przypadkach ten efekt zniwelowało, a w efekcie przedsiębiorca płaci do kasy państwowej więcej – pisze M. Wiącek.

– W świetle prawa składka zdrowotna powinna być czymś innym niż podatek, bo służy innym celom. Należałoby przywrócić wcześniej obowiązujący mechanizm, gdy istniała możliwość odliczania prawie całej składki zdrowotnej od podatku – zaznacza Rzecznik.

Nadużywanie tzw. czynności sprawdzających

Kolejnym problemem zgłaszanym przez przedsiębiorców Rzecznikowi jest nadużywanie przez organy administracji tzw. czynności sprawdzających, które teoretycznie powinny służyć przede wszystkim formalnej weryfikacji dokumentów.

– Takie postępowanie jest odformalizowane, nie wymaga się tu np. postanowienia o jego wszczęciu i doręczeniu decyzji podatnikowi, nie ma terminu, kiedy ma być ono zakończone – wyjaśnia Rzecznik i dodaje, że przedsiębiorcy skarżą się, że „czynności sprawdzające” są nadużywane w celu prowadzenia postępowania dowodowego.

Rzecznik pisze, że przedsiębiorcy skarżą się też na formę kontaktowania się pracowników urzędów skarbowych za pomocą rozmów telefonicznych, po których nie zostaje ślad w dokumentacji. Niezadowolenie przedsiębiorców wzbudza również możliwość bezpośrednie kontaktowania się urzędników skarbowych z kontrahentami firm, wobec których prowadzone są czynności.

Wszczynanie postępowań karnoskarbowych przed terminem przedawnienia

Przedsiębiorcy skarżą się na wszczynanie postępowań karnoskarbowych jeszcze przed terminem przedawnienia.

– Samo wszczęcie takiego postępowania i zawiadomienie o nim podatnika powoduje przerwanie biegu przedawnienia. W praktyce ze strony urzędu skarbowego są to zachowania czysto instrumentalne. Wszczynają one postępowanie karnoskarbowe bez podstaw, wyłącznie po to, by przerwać bieg przedawnienia – pisze Rzecznik i podaje, że zgodnie z uchwałą NSA sąd administracyjny może weryfikować tego typu działania.

– Po tej uchwale w wielu przypadkach sądy punktują już takie postępowanie, pokazując organom podatkowym, że wszczynały je czysto instrumentalnie – pisze RPO.

– Problemem jest przepis, który na to pozwala. Tymczasem już od ponad 10 lat w Trybunale Konstytucyjnym jest wniosek mojej poprzedniczki prof. Ireny Lipowicz, wniesiony przeciwko przepisom, które pozwalają na takie złe praktyki. Niestety nic się z tym wnioskiem nie dzieje. Z tego powodu kolejni rzecznicy i ja także napotykamy na ten argument w rozmowach z Ministerstwem Finansów – wyjaśnia Rzecznik.

Stosowanie tymczasowego aresztowania

– Ogromnym, systemowym problemem polskiego prawa jest także stosowanie wobec przedsiębiorców tymczasowego aresztowania. Takie zachowania od dawna sygnalizują organizacje pozarządowe, europejskie i krajowe trybunały oraz kolejni rzecznicy – pisze Rzecznik i podaje, że uwzględnianych jest aż 90 proc. wniosków prokuratury o zastosowanie tymczasowego aresztowania.

– Mam wrażenie, że sądy nie zdają sobie sprawy z tego, że nawet krótki pobyt w tymczasowym areszcie może zniszczyć danej osobie życie – reputację, rodzinę i majątek – pisze.

– Winne są wadliwe przepisy, w tym niejasne przesłanki, które dopuszczają możliwość tymczasowego aresztowania. Dużym problemem jest fakt, że jedynym powodem tymczasowego aresztowania może być zagrożenie surową karą – wyjaśnia Rzecznik.

– Sądy bezrefleksyjnie orzekają tymczasowe aresztowania, a potem je przedłużają. Liczba osób, których to dotyka, z roku na rok rośnie, podczas gdy uzasadnienia takich decyzji są zdawkowe. (…) Ze względu na lakoniczne uzasadnianie takich decyzji pojawiają się trudności w ich zaskarżaniu. Zażalenie można bowiem napisać rzetelnie tylko wtedy, gdy zna się motywy, jakimi kierował się sąd. Na szczęście sprawie tymczasowego aresztowania przyznał mi rację minister sprawiedliwości i trwają w tej chwili prace nad nowelizacją kodeksu postępowania karnego – pisze Marcin Wiącek.