Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Skargi wynikają z faktu, że nie ma jasno określonych zasad działalności kantorów internetowych
• Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizuje ten problem Ministerstwu Finansów od siedmiu lat
• W nawiązaniu do tych wystąpień Marcin Wiącek ponawia apel legislacyjny o stworzenie odpowiedniej regulacji prawnej
• AKTUALIZACJA: Rynek wymiany walut ma być obsługiwany przez podmioty regulowane. Nie powinny na nim działać podmioty świadczące usługę wymiany walut bez nadzoru – potwierdza potrzebę uregulowania działalności tzw. kantorów internetowych minister finansów Magdalena Rzeczkowska
• Trwają prace nad zmianami w prawie dewizowym, których celem jest uregulowanie ich działalności i szersza ochrona klientów korzystających z usług tych podmiotów. Ich przyjęcie jest planowane na lipiec 2023 r.
• AKTUALIZACJA2: Projekt nie został ujęty na liście projektów priorytetowych - informuje teraz MF. Nadal prowadzone są jednak dalsze uzgodnienia. Resort podtrzymuje zasadność uregulowania działalności kantorów internetowych.

RPO prosi minister finansów Magdalenę Rzeczkowską o stanowisko oraz o informacje co do stanu prac legislacyjnych w tej sprawie.

Obywatele skarżą się na nieprawidłowości w funkcjonowaniu e-kantorów. Chodzi np. o platformę internetową wymiany walut „Kantoria.com". Skarżący wskazują, że od jesieni 2020 r. zaczęły pojawiać się problemy związane z tym kantorem. Początkowo dochodziło do opóźnień w transakcjach, co tłumaczono przejściowymi problemami technicznymi, przebudową serwisu i koniecznością  dokonywania przelewów ręcznie.

Kantor twierdził, że prowadzi czynności operacyjne i prosi, by nie dokonywać wpłat na rachunki bankowe, które zostały ostatecznie zablokowane. W efekcie klienci kantoru (być może ponad  200 osób) nie otrzymali przelewów zwrotnych, a ich środki pozostały na rachunku „Kantoria.com".

Obywatele zaczęli zgłaszać tę sprawę do organów ścigania i Komisji Nadzoru Finansowego. W odpowiedzi uzyskali informację, że kantor ten nie jest podmiotem nadzorowanym przez KNF, gdyż jest to działalność prowadzona w zakresie internetowej wymiany walut. 

Nie ma dziś jasno określonych zasad, które odnosiłyby się do specyficznej działalności kantorów internetowych. Przepisy nie zawierają ich definicji, nie określają jednoznacznie wymogów i warunków takiej działalności, a także odpowiedzialności za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie usługi.

Problem ten był cyklicznie sygnalizowany przez RPO Ministerstwu Finansów od 7 lat.

Resort od początku zapewniał Rzecznika, że dostrzega potrzebę objęcia działalności e-kantorów regulacjami, proporcjonalnymi do ryzyk i zagrożeń, jakie mogą powstawać w zależności od stosowanych warunków usług wymiany walut. Pomimo podejmowania działań, mających na celu uregulowanie tej działalności, prace niestety nie zostały sfinalizowane.

A inicjatywy takie zaczęły się jeszcze w 2010 r. Szczegółowy opis tych prac został zawarty w wystąpieniu pokontrolnym Najwyższej Izby Kontroli, która negatywnie oceniła brak postępów co do zakończenia prac legislacyjnych w tym temacie. Jako główny powód wskazywano brak konsekwencji w rozstrzygnięciu rozbieżnych stanowisk pomiędzy jednostkami organizacyjnymi Ministerstwa Finansów co do charakteru działalności kantorów internetowych.

Ministerstwo informowało, że z uwagi na różnorodność transakcji, w ramach których może być świadczona usługa wymiany walut (gotówkowe, bezgotówkowe, mieszane, z dodatkowymi usługami lub bez takich usług), pojawiały się różne, a nawet rozbieżne, stanowiska co do reżimu prawnego, któremu powinny podlegać poszczególne typy tych transakcji.

Ponadto resort wówczas wyjaśniał, że w ostatnim czasie na rynku usług wymiany walut doszło do swoistej samoregulacji w wyniku przekształcenia się części podmiotów prowadzących kantory internetowe, mających duży udział w rynku, w krajowe instytucje płatnicze. 

Zdaniem resortu podmioty świadczące usługę wymiany walut bez nadzoru KNF lub bez kontroli Narodowego Banku Polskiego stanowią margines rynku. Zapewniono jednak, że MF podejmie działania, tak aby rynek był wyłącznie obsługiwany przez podmioty regulowane.

Odpowiedź resortu finansów

Ministerstwo Finansów niezmiennie potwierdza potrzebę uregulowania działalności tzw. kantorów internetowych. Nie podlega dyskusji fakt, iż rynek wymiany walut ma być obsługiwany przez podmioty regulowane. Nie powinny na nim działać podmioty świadczące usługę wymiany walut bez nadzoru.

W Ministerstwie Finansów od dłuższego czasu prowadzone są prace nad opracowaniem projektu ustawy zmieniającego ustawę z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe, którego celem będzie m. in. uregulowanie działalności tzw. „kantorów internetowych” i szersza ochrona klientów korzystających z usług tych podmiotów.

W szczególności w ramach prowadzonych działań, mających zapewnić szerszą ochronę klientów korzystających z usług tych podmiotów, podejmowane były prace legislacyjne dla opracowania projektu nowelizacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (dalej „UPD”). Ostatnio prace takie prowadzono w ramach projektu ustawy, wpisanego do poprzedniego wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów poprzedniej kadencji (nr archiwalny – UD237). W ramach tego projektu ustawy planowane było uregulowanie działalności kantorów internetowych oraz określenie organu nadzorującego. Mimo podjętych starań nie udało się jednak „przepisać” projektu do wykazu prac legislacyjnych RM obecnej kadencji.

Kontynuujemy działania nad opracowaniem nowej wersji projektu ustawy zmieniającej UPD. Głównym jej celem jest uregulowanie działalności tzw. kantorów internetowych i szersza ochrona klientów korzystających z usług tych podmiotów.

W II połowie ub. r. podjęto próby uzgodnienia z UKNF opracowanej w MF wersji projektu ustawy ws. kantorów internetowych. W związku z zasadniczymi rozbieżnościami co do kluczowych rozwiązań w tym zakresie w tym organu, który miałby sprawować nadzór nad takimi kantorami, prace nad ww. projektem uległy czasowemu spowolnieniu. Równocześnie MF zwrócił się do placówek RP w Państwach Członkowskich UE z prośbą o przekazanie aktualnych informacji i obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących rozwiązań legislacyjnych w zakresie kantorów internetowych. MF sformułowało konkretnie zaadresowane kwestie prawne i instytucjonalne w tym zakresie. Obecnie finalizowana jest analiza odpowiedzi w celu opracowania optymalnych i poprawnych systemowo propozycji uregulowania działalności tzw. kantorów internetowych.

Ministerstwo Finansów planuje finalizacje prac w tym przedmiocie na etapie parlamentarnym w lipcu 2023 roku.

Ponowne pismo RPO 

Zgodnie z przekazanymi informacjami planowano sfinalizowanie prac legislacyjnych w tym obszarze na etapie
parlamentarnym w lipcu 2023 r.

Dlatego w czerwcu 2023 r. Rzecznik poprosił o informacje na temat aktualności przewidywanego harmonogramu działań.

Odpowiedź Artura Sobonia, sekretarza stanu w MF

W 2022 r. i w roku bieżącym prowadzone były dalsze prace mające na celu uregulowanie działalności kantorów internetowych.

W nawiązaniu do poprzedniej korespondencji uprzejmie informuję, że przeprowadzono analizę informacji, pozyskanych za pośrednictwem ambasad RP, na temat sposobu uregulowania działalności kantorów internetowych w innych państwach członkowskich UE. We wrześniu 2022 r. Kierownictwo MF wyraziło zgodę na kontynuowanie prac nad projektem nowelizacji ustawy - Prawo dewizowe i kierunkiem zmian. Biorąc pod uwagę rozwiązania przyjęte w innych państwach członkowskich UE opracowano projekt zmiany ustawy o zmianie ustawy - Prawo dewizowe oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt), który w listopadzie 2022 r. został skierowany do uzgodnień wewnętrznych.

W grudniu 2022 r. został przesłany przez MF wniosek o wpis do wykazu prac legislacyjnych RM. W styczniu br. wpłynęła opinia (pozytywna z zastrzeżeniami) Rządowego Centrum Analiz do OSR do projektu. Również w styczniu br., w odpowiedzi na opinię RCA, MF przekazało uzupełniony OSR, uwzględniający zgłoszone zastrzeżenia. W marcu br. MF otrzymał zaktualizowaną opinię RCA.

Wniosek nie otrzymał jednak dotychczas numeru w wykazie prac legislacyjnych RM, jako że ww. projekt ustawy nie został ujęty na liście projektów priorytetowych.

Jednocześnie, nadal prowadzone są dalsze uzgodnienia ww. projektu. W maju br. projekt ustawy został skierowany do roboczej konsultacji z Departamentem Prawa UE KPRM w przedmiocie zgodności zaproponowanych w projekcie ustawy zmian w ustawie o usługach płatniczych z prawem UE. Dalsze prace legislacyjne nad projektem ustawy będą uwzględniały, pozytywny dla podejścia MF, wynik tych konsultacji, w ramach opracowywania przez resort optymalnych rozwiązań legislacyjnych w zakresie tzw. e-kantorów.

Równocześnie Ministerstwo Finansów podtrzymuje zasadność uregulowania działalności kantorów internetowych.

V.7106.178.2014