Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wielkopolskim domom pomocy społecznej obniżono dotacje; potem tę decyzję zmieniono
• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta o szczegóły wojewodę wielkopolskiego Michała Zielińskiego
• AKTUALIZACJA: 12 czerwca br. Starosta Pleszewski został poinformowany o zwiększeniu planu dotacji celowych na 2023 r. o 601 766,64 zł dla DPS w Broniszewicach, co oznacza że dofinansowanie dla niego zostało utrzymane na poziomie pierwotnego planu dotacji na 2023 rok. Zwiększenie dotacji objęło także pozostałe wielkopolskie DPS, o które pytał RPO - odpisał wielkopolski UW

Z informacji prasowych wynika, że zarządzeniem Wojewody Wielkopolskiego z 30 maja 2023 r. zmieniono plan dotacji celowych na rok 2023 poprzez zmniejszenie dotacji przyznanych 27 domom pomocy społecznej w województwie. 

W efekcie np. Dom Pomocy Społecznej w Broniszewicach (Dom Chłopaków) dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami miałby otrzymać zaledwie 2/3 rocznej dotacji. Według osób prowadzących placówkę uniemożliwiłoby to jej funkcjonowanie w okresie 4 miesięcy.

Z ustaleń Rzecznika wynika, że w następstwie m. in. debaty w mediach społecznościowych wojewoda poinformował o zmianie swojej decyzji. Wskazał, że przyspieszono decyzję o przekazaniu środków na dofinansowanie działalności Domu Chłopaków. 

W ocenie Rzecznika z komunikatu wojewody nie wynika jednak, czy zmiana decyzji dotyczy również pozostałych DPS-ów, którym odebrano dotacje.

Dlatego zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi wojewodę o wyjaśnienia, zwłaszcza o przedstawienie przyczyn i okoliczności odebrania przyznanych wcześniej środków oraz wskazanie, jak planowane jest wsparcie finansowe DPS-om dla zapewnienia nieprzerwanego zaspokojenia potrzeb mieszkańców placówek.

Odpowiedź Hanny Zawadki, zastępczyni Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej UW

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901) prowadzenie domów pomocy społecznej należy do zadań własnych samorządów, finansowanych z ich budżetu na zasadach określonych w ustawie. Natomiast dotacja celowa ze środków budżetu państwa przysługuje powiatom, które prowadzą lub zlecają prowadzenie domów, o ile przebywają w nich mieszkańcy skierowani przed dniem 1 stycznia 2004 r., tzw. mieszkańcy „na starych zasadach”, co wynika z ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2267). Art. 87 przywołanej ustawy reguluje wysokość wspomnianego dofinansowania, określając je na poziomie iloczynu liczby mieszkańców domów w danym powiecie i średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu (pomniejszonego o odpłatność mieszkańca), nie wyższego jednak niż średnia miesięczna kwota dotacji wyliczona dla województwa.

Pragnę podkreślić, że żaden samorząd w województwie wielkopolskim prowadzący dom pomocy społecznej, w którym przebywają osoby skierowane do niego przed 1 stycznia 2004 roku, w tym również powiat pleszewski zlecający prowadzenie Domu Pomocy Społecznej w Broniszewicach, nie został pozbawiony dotacji. Dokonana została natomiast korekta planu, uwzględniająca aktualną liczbę mieszkańców „na starych zasadach” oraz biorąca pod uwagę koszty utrzymania w pozostałych wielkopolskich domach, które to koszty utrzymania obliczane i określane są corocznie przez samorządy powiatowe do 31 marca.

Wskutek korekty, zmniejszenie planu objęło 27 placówek, z jednoczesnym zwiększeniem planu dla 33 placówek. Przy czym od razu, wzorem lat poprzednich, rozpoczęły się prace nad analizą umożliwiającą ewentualne zwiększenie dotacji celowej dla DPS. Przeprowadzenie wspomnianej analizy planowane było po pierwszym półroczu bieżącego roku, z uwzględnieniem możliwości zmiany dofinansowania DPS wynikającej z art. 155 ustawy o pomocy społecznej. Wojewoda Wielkopolski zadecydował jednak o przyspieszeniu wydania decyzji o zwiększeniu dotacji. Dnia 12 czerwca br. Starosta Pleszewski został poinformowany o zwiększeniu planu dotacji celowych na 2023 rok o kwotę 601 766,64 zł dla Domu Pomocy Społecznej w Broniszewicach, co oznacza że dofinansowanie dla domu zostało utrzymane na poziomie pierwotnie opracowanego planu dotacji na 2023 rok. Zwiększenie dotacji objęło także pozostałe wielkopolskie DPS, o które pyta Pan w swoim piśmie, co szczegółowo zostało przedstawione w tabelach załączonych do niniejszej odpowiedzi.

Należy przy tym wspomnieć, że w latach ubiegłych, począwszy od 2017 roku, Wojewoda Wielkopolski uwzględniając społeczną rolę domów pomocy społecznej, w miarę posiadania środków finansowych podejmował decyzje o dodatkowym dofinansowaniu DPS ponad minimalne wymogi zawarte w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Działanie to pozwalało w latach 2017-2022 na dofinansowanie domów do pełnych kosztów utrzymania mieszkańca w DPS, co miało miejsce również w przypadku Domu Pomocy Społecznej w Broniszewicach. We wspomnianym domu aktualnie dofinansowywany jest pobyt 32 podopiecznych, z łącznej liczby 67 miejsc przewidzianych w placówce. Przyjmując wyliczenia zgodnie z przepisami ustawy, Wojewoda Wielkopolski był zobowiązany przekazać do tego DPS w bieżącym roku dotację do wysokości średniej wojewódzkiej kwoty dofinansowania, tj. 3 636,29 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Należy przy tym zaznaczyć, że w ubiegłym roku, po systematycznie prowadzonych analizach, Wojewoda Wielkopolski przekazał ostatecznie kwotę w wys. 5 372,00 zł na 1 mieszkańca, czyli do pełnego kosztu utrzymania. W konsekwencji spowodowało to automatyczne oczekiwanie ze strony podmiotu prowadzącego, że w tym roku kwota ta będzie również wyższa niż minimalna kwota należna ustawowo.

Jednocześnie podkreślam, że w bieżącym roku w trakcie bezpośrednich spotkań z przedstawicielami samorządu, m.in. podczas lutowego konwentu starostów, przekazano informację, iż sytuacja w której finansowany jest pełen koszt utrzymania mieszkańca DPS (jak miało to miejsce w latach 2017 - 2022) jest wyjątkowa i może ulec zmianie w przypadku wzrostu średniego kosztu utrzymania, a za bazowe przyjmuje się regulacje art. 87 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dodatkowo, 12 maja br., starostowie z województwa wielkopolskiego (w tym starosta pleszewski) zostali pisemnie poinformowani o wysokości średniej miesięcznej wojewódzkiej kwoty dotacji w województwie wielkopolskim w 2023 roku, przypadającej na jednego mieszkańca DPS skierowanego przed dniem 1 stycznia 2004 r. W tym samym piśmie podano również informację o tym, że plan dotacji poszczególnych domów pomocy społecznej zostanie odpowiednio skorygowany.

Podsumowując, w odniesieniu do opisanych powyżej okoliczności pragnę zapewnić, że potrzeby domów pomocy społecznej są zawsze na bieżąco monitorowane, a po dokładnej analizie każda dostępna możliwość wsparcia jest realizowana.

VII.7202.20.2023