Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Działalność organizacji pozarządowych w czasie kryzysu wojennego i humanitarnego zasługuje na najwyższe uznanie
• Nie zostały one jednak uwzględnione wśród odbiorców nieodpłatnych dostaw objętych 0% stawką VAT, choć są podmiotami ponadprzeciętnie zaangażowanymi w pomoc
• O objęcie darowizn na rzecz NGO-sów preferencyjną stawką podatku apeluje Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
• Rzecznik Praw Obywatelskich w pełni popiera ten apel i prosi Prezesa Rady Ministrów o wzięcie pod uwagę wskazanych w nim zaleceń 
• AKTUALIZACJA: Zwolnione z podatku są darowizny produktów spożywczych na rzecz OPP z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację - informuje resort finansów

Od 3 marca 2022 r. stawką 0% VAT objęto nieodpłatne dostawy towarów lub świadczenia usług oferowane na rzecz podmiotów, zaangażowanych w organizowanie pomocy i dystrybucję świadczeń niezbędnych dla ludzi w sytuacji zagrożeń. 

Obniżoną stawką VAT objęto świadczenia realizowane na rzecz: Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów leczniczych oraz jednostek samorządu terytorialnego. Są to zatem podmioty, które koordynują i pośredniczą w udzielaniu pomocy.

Rozwiązanie to jest jak najbardziej zasadne. Niepokój budzi jednak nieuwzględnienie organizacji pozarządowych, zaangażowanych w pomoc osobom, które opuściły po 24 lutego 2022 r. Ukrainę w związku napaścią zbrojną Federacji Rosyjskiej.

Marcin Wiącek podkreśla, że działalność organizacji pozarządowych w czasie trwającego kryzysu wojennego i humanitarnego zasługuje na najwyższe uznanie. Od samego początku wojny w Ukrainie polskie organizacje pozarządowe zmobilizowały wszelkie możliwe środki, aby zapewnić bezpośrednią pomoc humanitarną zarówno na granicy, w strefie działań wojennych, jak i polskich miastach i wsiach. Ich wiedza, doświadczenie i zasoby stanowią nieocenioną wartość dla całego społeczeństwa, a w szczególności tych najbardziej potrzebujących.

Dlatego RPO w pełni popiera apel skierowany do premiera przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, aby w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych, uwzględnić również NGO-sy.

RPO prosi zatem prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, aby uwzględnił również organizacje pozarządowe w katalogu odbiorców nieodpłatnych dostaw objętych 0% stawką VAT. Prosi również o wskazanie przyczyn nieuwzględnienia NGO-sów w tym katalogu oraz poinformowanie czy planowane jest wprowadzenie zmian prawnych w tym zakresie.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów

W związku z wojną w Ukrainie wiele podmiotów gospodarczych angażuje się w przekazywanie darowizn towarów lub oferowanie nieodpłatnych usług w celu pomocy ofiarom tego konfliktu. Uzasadnione stało się zatem wprowadzenie nadzwyczajnych rozwiązań podatkowych wspierających te działania również w obszarze podatku VAT.

Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 3 marca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych wprowadzono czasowe – od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r. – stosowanie obniżonej stawki VAT w wysokości 0% dla nieodpłatnych dostaw towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, stawka 0% ma zastosowanie do darowizn wszelkiego rodzaju świadczeń, które mogą się okazać niezbędne do wsparcia pokrzywdzonych w tym konflikcie, dokonywanych na rzecz: Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej oraz jednostek samorządu terytorialnego.

Wskazane podmioty, stanowiące istotne ogniwo w organizacji i dystrybucji pomocy, występują w roli pośrednika w przekazaniu tej pomocy potrzebującym.

Należy również wskazać na funkcjonujące w krajowym systemie VAT preferencje w zakresie tego podatku dla określonych darowizn towarów, wprowadzone już wcześniej, przed rozpoczęciem konfliktu zbrojnego w Ukrainie.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnione od podatku są nieodpłatne dostawy towarów, których przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. Preferencja ta dotyczy darowizn wszystkich produktów spożywczych, z wyjątkiem wskazanych napojów alkoholowych, pod warunkiem spełnienia wskazanych w art. 43 ust. 12 ustawy o VAT wymogów dokumentacyjnych.

Ww. zwolnienie może być stosowane z jednoczesnym zachowaniem prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego u darczyńcy z tytułu nabycia wskazanych produktów będących następnie przedmiotem darowizny (art. 86 ust. ust. 8 pkt 3 ustawy o VAT).

Przepisy w zakresie podatku VAT umożliwiają zatem stosowanie preferencji w odniesieniu do różnych form niesienia pomocy.

Na zakończenie dodam również, że w ramach tarczy antyinflacyjnej 2.0 wprowadzono od 1 lutego 2022 r. do 31 lipca 2022 r. m.in. obniżkę stawki VAT do wysokości 0% na żywność objętą 5% stawką podatku VAT.

Sekretarz stanu w ministerstwie finansów Artur Soboń zapewnia, że resort finansów na bieżąco monitoruje sytuację. W razie uzasadnionej potrzeby dalszych działań nie jest wykluczone wprowadzenie kolejnych zmian w omawianym obszarze.

VII.053.3.2022