Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prawie wszyscy regionalni rzecznicy dyscyplinarni dla prokuratorów nie zostali powołani na określoną kadencję - jak przewiduje Prawo o prokuraturze z 2016 r.
• Prokurator Generalny powierza im bowiem tylko tymczasowe pełnienie obowiązków. A to oznacza, że można ich w każdej chwili odwołać
• Tymczasem rzecznicy dyscyplinarni powinni być powoływani na pełne kadencje – tak aby zapewnić im pełną niezależność działań

Na podstawie skarg obywateli oraz doniesień mediów Rzecznik Praw Obywatelskich z własnej inicjatywy podjął kwestię prawidłowości powołania rzeczników dyscyplinarnych prokuratury

Zgodnie z ustawą z 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze, rzeczników dyscyplinarnych powołuje Prokurator Generalny na okres kadencji. Kadencja rzecznika dyscyplinarnego Prokuratora Generalnego i jego zastępcy trwa 6 lat, a kadencja zastępców rzecznika, powołanych dla danego okręgu regionalnego, trwa 4 lata.

Rzecznicy dyscyplinarni podejmują decyzje o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec prokuratorów, odmowie jego wszczęcia, o umorzeniu postępowania, wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów, czy o skierowaniu danej sprawy do sądu dyscyplinarnego. Brak jest ograniczeń w podejmowanych przez nich działaniach w toku postępowania przed sądami dyscyplinarnymi.

Z doniesień Oko.press wynika, że zastępcy rzecznika dyscyplinarnego nie są powoływani na wynikające z ustawy pełne kadencje. Są tylko pełniącymi obowiązki lub pełniącymi funkcje rzeczników (czyli można ich w każdej chwili odwołać). Tymczasem Prawo o prokuraturze nie przewiduje takiej funkcji.

RPO wskazuje, że rzecznicy dyscyplinarni powinni być powoływani na pełne kadencje - tak aby zapewniona była ich pełna niezależność w podejmowanych działaniach. Chodzi bowiem o wykluczenie obawy, że mogą być odwołani ze stanowiska, gdy ich działania nie spotkają się z akceptacją przełożonych.

W trosce o prokuratorów, wobec których rzecznicy prowadzą postępowania dyscyplinarne czy czynności wyjaśniające - a także w interesie samych rzeczników - RPO pyta prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobrę, czy rzeczników powołano zgodnie z Prawem o prokuraturze.

- Jeśli bowiem podejmują oni czynności bez ustawowego umocowania, to należałoby uznać, że ich powołania były wadliwe prawnie, a czynności wyjaśniające i dyscyplinarne podejmują bez wymaganej podstawy prawnej. W efekcie wszelkie te czynności będą obciążone wadą prawną, która w sposób nieuchronny zagraża prawidłowości prowadzonych i zakończonych dotychczas postępowań – wskazuje Adam Bodnar.

Budzi to poważny niepokój, przede wszystkim z uwagi na ochronę praw obywatelskich i poszanowanie podstawowych reguł demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji).

Adam Bodnar zwrócił się o przesłanie kopii uchwał o wyborze rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców - bądź też o informację o ich braku.

VII.519.4.2020