Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatele postulują zmianę przepisów o ruchu drogowym, które pozwalają na zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych auta o masie do 2,5 t 
• Taki sposób parkowania na chodnikach jest dziś powszechny, zwłaszcza w dużych miastach - tymczasem jego warunkiem jest zapewnienie możliwości swobodnego poruszania się pieszych
• W efekcie często muszą się oni przeciskać między samochodami, wchodzić na przejście dla pieszych zza zaparkowanych aut, a nawet ustępować pierwszeństwa pojazdom jeżdżącym po chodnikach
• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich przesłało postulaty ruchu społecznego Ministerstwu Infrastruktury z prośbą o stanowisko 
• AKTUALIZACJA 21.08.2024: Główny problem związany z nieprawidłowym parkowaniem sprowadza się do braku egzekwowania obowiązujących już przepisów ruchu drogowego dotyczących zasad postoju i zatrzymywania, jak również ignorancji kierujących pojazdami - głosi m.in. odpowiedź resortu

Do RPO wpłynęło pismo popierające postulaty zmiany zasad parkowania samochodów na drogach publicznych, zgłoszone przez ruch społeczny „Miejska Agenda Parkingowa". Jednym z postulatów jest nowelizacja art. 47 ust. 1 i 2 Prawa o ruchu drogowym, który pozwala na zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, pod warunkiem przestrzegania zasad zatrzymania i postoju pojazdu określonych w ustawie.

Autorzy wniosku proponują, aby przepisy zezwalały na postój pojazdu na drodze dla pieszych wyłącznie w miejscach wyznaczonych do postoju za pomocą stosownych znaków drogowych lub odpowiedniej infrastruktury drogowej. Chodzi o zlikwidowanie powszechnego dziś parkowania całych samochodów na drogach dla pieszych oraz o spowodowanie, aby stało się to wyjątkiem. 

Mimo, że art. 47 ust. 1 i 2 dopuszczają postój pojazdu na drodze dla pieszych pod określonymi warunkami, które mają zapewnić możliwość swobodnego poruszania się pieszych, to w rzeczywistości kierowcy bardzo często te zasady naruszają. W efekcie piesi muszą np. przeciskać się między samochodami i granicą chodnika, wchodzić na przejście dla pieszych zza zaparkowanych aut, a nawet ustępować pierwszeństwa pojazdom jeżdżącym po chodnikach.  A policja i straż miejska nie są w stanie skutecznie przeciwdziałać takiemu naruszaniu zasad, zwłaszcza w dużych miastach.

Choć z ustawowej definicji  „drogi dla pieszych" wynika, że jedną z jej funkcji  jest możliwość zatrzymania lub postoju na niej pojazdów, to jednak jej głównym przeznaczeniem jest ruch pieszych. Nie powinien on być utrudniany przez parkujące na tej drodze pojazdy - tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, stanowi wykroczenie z art. 90 § 1 Kodeksu wykroczeń.  Pełna realizacja podstawowego celu, któremu ma służyć droga dla pieszych, powinna być zagwarantowana przez działania władz (w tym prawotwórcze) i nie może doznawać uszczerbku kosztem innych jej funkcji.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski zwraca się do dyrektor Departamentu Transportu Drogowego MI Renaty Rychter o ustosunkowanie się do postulatu "Miejskiej Agendy Parkingowej". Prosi także o poinformowanie, czy w ocenie resortu zaproponowana nowelizacja spowoduje zmniejszenie utrudnień  w poruszaniu się pieszych po chodnikach, związanych z nieprawidłowym parkowaniem pojazdów - co pozwoli przechodniom na swobodne przemieszczanie się tą częścią drogi dla pieszych.

Odpowiedź Renaty Rychter, dyrektor Departamentu Transportu Drogowego w MI

Na wstępie należy wskazać, że zasady ruchu na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu zostały określone w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1047, z późn. zm.).

W myśl przepisu art. 2 pkt 9 wyżej wymienionej ustawy - Prawo o ruchu drogowym, chodnik jest to część drogi dla pieszych przeznaczona wyłącznie do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch.

Zgodnie z przepisami art. 46 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, zatrzymanie i postój pojazdu są dozwolone tylko w miejscu i w warunkach, w których jest on z dostatecznej odległości widoczny dla innych kierujących i nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia.

Natomiast w myśl przepisów art. 47 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym dopuszcza się zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych kołami jednego boku lub przedniej osi pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, pod warunkiem że:

• na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju;
• szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1,5 m i nie utrudni ruchu pieszych;
• pojazd umieszczony przednią osią na drodze dla pieszych nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.

Obowiązujące przepisy jednoznacznie wskazują, że chodnik jest częścią drogi dla pieszych przeznaczoną wyłącznie do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, a zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych jest możliwe m.in. pod warunkiem, że szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1,5 m i nie utrudni ruchu pieszych.

W ocenie Departamentu Transportu Drogowego zaproponowana nowelizacja art. 47 ust. 1 i 2 ustawa - Prawa o ruchu drogowym nie spowoduje, że utrudnienia w poruszaniu się pieszych po chodnikach związane z nieprawidłowym parkowaniem pojazdów samochodowych ulegną istotnemu zmniejszeniu, co pozwoli przechodniom na swobodne przemieszczanie się tą częścią drogi dla pieszych.

Ponadto Departament Transportu Drogowego pragnie zwrócić uwagę, iż obowiązujące przepisy ustawy - Prawo o ruchu drogowym jasno wskazują zasady postoju i zatrzymywania się pojazdów (również na drogach dla pieszych).

Podkreślenia wymaga, że główny problem związanym z nieprawidłowym parkowaniem sprowadza się do braku egzekwowania obowiązujących już przepisów ruchu drogowego dotyczących zasad postoju i zatrzymywania, jak również ignorancja kierujących pojazdami.

Niezależnie od powyższego, należy zwrócić uwagę, iż wprowadzenie w praktyce zaproponowanego przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich rozwiązania wymagałoby również poniesienia znaczących nakładów finansowych, organizacyjnych i czasowych ze strony zarządców dróg.

V.511.229.2024