Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich nie może zapoznać się w Trybunale Konstytucyjnym z aktami sprawy "sporu kompetencyjnego", której Rzecznik był uczestnikiem
• Początkowo, na prośbę BRPO, Biuro Służby Prawnej TK wyznaczyło termin na zapoznanie się z aktami w terminie od 28 września do 2 października 2020 r.  
• 28 września rano TK przekazał jednak, że przeglądanie akt nie jest możliwe w tym terminie. Nowego do dziś nie wyznaczono
• Taka praktyka ogranicza prawa uczestnika postępowania toczącego się przed Trybunałem, a może być nim np. obywatel, który skierował skargę konstytucyjną

O wyjaśnienia w tej sprawie zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do dyrektorki Biura Służby Prawnej TK Anny Zołotar-Wiśniewskiej. Spytał, czy w analogiczny sposób traktowane są wnioski o przeglądanie akt uczestników innych postępowań przed TK.

Chodzi o dostęp  do akt sprawy Kpt 1/20, dotyczącej sporu kompetencyjnego między Sądem Najwyższym a Sejmem oraz SN a Prezydentem RP. Do tej sprawy, z wniosku Marszałek Sejmu  z 22 stycznia 2020 r., przystąpił RPO. Wskazał, że prawdziwym celem wniosku Marszałek było uniemożliwienie SN wykonywania jego konstytucyjnej i ustawowej roli (w kontekście uchwały trzech izb SN z 23 stycznia 2020 r.), a także wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 listopada 2019 r. 21 kwietnia 2020 r. TK uznał, że powołania sędziów są wyłączną kompetencją prezydenta RP, a SN nie ma prawa ich kontroli.

Działając z upoważnienia RPO, 22 września 2020 r. specjalistka Biura RPO zwróciła się mailem do Biura Służby Prawnej TK o wyznaczenie terminu na wgląd w akta tej sprawy. Dostała odpowiedź, że będzie to możliwe od 28 września do 2 października. 24 września specjalistka BRPO poinformowała mailowo TK, że przedstawiciel Rzecznika stawi się 28 września o godz. 12.00. Jednocześnie poprosiła o potwierdzenie otrzymania informacji oraz wskazanego terminu.

28 września o godz. 09:01 pracowniczka BSP przekazała drogą mailową że przeglądanie akt nie jest możliwe we wskazanym terminie. Do dziś nie został wyznaczony przez Trybunał Konstytucyjny stosowny dzień na wgląd w akta, a wskazany wcześniej maksymalny termin upłynął.

Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, uczestnicy postępowania przed Trybunałem mogą przeglądać akta sprawy oraz sporządzać i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Dostęp odbywa się poprzez umożliwienie przeglądania akt w siedzibie TK. Analogicznie prawo uczestników postępowania do wglądu w akta sprawy określa Regulamin TK, przyjęty 27 lipca 2017 r. przez  Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

RPO uznaje wskazaną praktykę za istotnie ograniczającą prawa uczestnika postępowania toczącego się przed Trybunałem. Wyraża też obawę co do możliwości ograniczenia praw obywateli będących uczestnikami pozostałych postępowań toczących się przed TK (np. ze skargi konstytucyjnej).

Z art. 74 ust. 6 ustawy o TK wynika, że korzystanie z uprawnień do zapoznawania się z aktami sprawy nie może zakłócać pracy Trybunału. Oczywiste są też obostrzenia wynikające z konieczności zapobiegania zakażeniom koronawirusa. Stosowanie tych zasad nie może jednak uniemożliwiać stronom korzystania z ich ustawowych procesowych uprawnień. 

Rzecznik ma nadzieję, że istnieje jednak możliwość zapewnienia realizacji tych praw bez zakłócenia pracy Wysokiego Trybunału.

VII.510.35.2020