Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Kolejny roczny Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur ujawnia poważne problemy natury prawnej i niepokojące praktyki stosowane wobec osób przebywających w miejscach detencji przez organy, które powinny stać na straży praw człowieka. Raport to obraz funkcjonowania miejsc detencji, ich słabości, ale także dobrych praktyk. Dobre praktyki stanowią jednak niewielki fragment tego opracowania. KMPT zwraca uwagę na obszary, które wymagają niezwłocznych działań naprawczych. Piszemy w tym kontekście o złym traktowaniu osób w miejscach detencji, o naruszaniu ich godności na skutek między innymi nieproporcjonalnego stosowania środków przymusu bezpośredniego, niewłaściwie przeprowadzanych kontroli osobistych, braku dostępu do lekarza, niespełniającej norm międzynarodowych powierzchni celi mieszkalnej przypadającej na jednego więźnia i innych opresyjnych działań, które wywołają regres zachowań osób przebywających w różnych miejscach detencji i przeczą zasadom współczesnej resocjalizacji.

Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur ujawnia więc najsłabsze strony funkcjonowania miejsc detencji, pokazując, że zawodzą podstawowe zabezpieczenia przed złym traktowaniem, przed torturami. Niezamieszczenie definicji tortur w Kodeksie karnym stwarza przekonanie o łagodnym traktowaniu sprawcy. Nieistnienie rejestracji wideo czynności służbowych podejmowanych przez funkcjonariuszy wobec osób pozbawionych wolności ogranicza postępowanie dowodowe i stwarza przeświadczenie o niekontrolowaniu zachowań Policji oraz służby więziennej. Brak dostępu do prawnika od momentu zatrzymania aż po dalsze etapy postępowania ogranicza prawo do obrony osoby pozbawionej de facto wolności. Niedostępność lekarza narusza prawo osoby w detencji do gwarancji związanych z ochroną jej zdrowia, którą przejmuje na siebie państwo od chwili pozbawienia  obywatela wolności. Dlatego tak niezwykle ważne, oprócz spojrzenia instytucji krajowych, są standardy międzynarodowe, które stanowią istotne wzmocnienie dla działań każdego KMPT, ale również dla wszystkich miejsc detencji.