Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi czterech osób, którym Prezydent RP odmówił powołania na sędziów.
• Powołanie sędziego nie stanowi sprawy administracyjnej – stwierdził NSA w uzasadnieniu postanowienia.
• Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do tego postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniami z dnia 7 grudnia 2017 r. (sygn. akt I OSK 857/17 oraz I OSK 858/17) oddalił skargi kasacyjne od postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 grudnia 2016 r. (sygn. akt II SA/Wa 1652/16) oraz z dnia 30 grudnia 2016 r. (sygn. akt II SA/Wa 1675/16), którymi odrzucono skargi na postanowienia Prezydenta RP dotyczące odmowy powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego. Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do tego postępowania.

NSA podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji, który stwierdził, że zaskarżone postanowienia Prezydenta RP nie podlegają kontroli sądów administracyjnych.

W uzasadnieniu swego postanowienia NSA uznał, że powołanie sędziego nie stanowi sprawy administracyjnej - nie ma bowiem stosunku administracyjnoprawnego między Prezydentem RP a osobą, co do której został przedstawiony przez KRS wniosek o powołanie sędziego. Akty wydawane przez KRS w przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie sędziego oraz przez Prezydenta RP (postanowienie o powołaniu sędziego) są wykonaniem odmiennych kompetencji obu organów. Prezydent RP nie jest związany wnioskiem KRS. W zakresie, w jakim Prezydent RP działa jako głowa państwa polskiego, symbolizując majestat państwa, jego suwerenność, wykracza poza sferę działalności administracyjnej.

W ocenie NSA powołanie sędziego jest aktem prawa ustrojowego polegającym na kształtowaniu składu osobowego władzy sądowniczej. Jest to sprawa wewnątrz aparatu państwowego. Tryb ten określić można jako realizację współpracy władzy wykonawczej, sądowniczej oraz ustawodawczej. Powoływanie sędziów przez Prezydenta RP jest więc stosowaniem norm konstytucyjnych. To, że akt Prezydenta poprzedzony jest działaniami mającymi na celu wyłonienie kandydata przez KRS nie oznacza, że działaniu Prezydenta można przypisać cechy administracyjnoprawne. Również to, że w Kancelarii Prezydenta RP podejmowane są czynności o charakterze wyjaśniającym, nie świadczy o tym, że są to czynności z zakresu postępowania administracyjnego, podejmowane w celu załatwienia sprawy administracyjnej.

Ponadto, NSA uznał, że w sytuacji braku możliwości oceny merytorycznej tego aktu w postępowaniu sądowoadministracyjnym, poza zakresem jego właściwości pozostaje rozstrzygnięcie o tym, czy w tej sprawie powinno być sporządzone uzasadnienie stanowiska Prezydenta RP o odmowie powołania sędziów, wydanego na podstawie art. 179 w związku z art. 142 ust. 2 Konstytucji RP.