Biuletyn Informacji Publicznej RPO

23 września 2025 r. Rada Osób z Niepełnosprawnościami przy RPO podsumowała działania od czerwca do września br. oraz wyznaczyła priorytety na kolejne lata. Spotkanie było także okazją do wyboru nowej przewodniczącej i zaplanowania nowych inicjatyw.

Posiedzenie Rady Osób z Niepełnosprawnościami (Rada OzN) i Biura RPO było podzielone na dwie części: podsumowującą działania z ostatnich 4 miesięcy na rzecz miesiąca dumy i godności osób z niepełnosprawnościami oraz wyboru priorytetów na końcówkę 2025 roku i 2026 rok.

Podsumowanie działań na rzecz dumy osób z niepełnosprawnościami

Rada OzN wspólnie z Biurem RPO zrealizowały trzy główne inicjatywy na rzecz miesiąca dumy i godności osób z niepełnosprawnościami:

• Warsztaty wewnętrzne dla członków i członkiń Rady (czerwiec 2025), poświęcone próbie stworzenia pierwszej definicji dumy osób z niepełnosprawnościami.
• Konferencję pt. „Godność i duma osób z niepełnosprawnościami. Tożsamość, samorzecznictwo społeczne i polityczne”.
• Kampanię społeczną „Mam prawo do”, publikowaną w mediach społecznościowych Biura RPO, m.in. YouTube.

Podsumowanie tych działam z perspektywy Rady OzN przedstawili członkowie Prezydium. Rozpoczął Bartosz Radomski, przewodniczący, który omówił przebieg warsztatów. Następnie Olga Białokozowicz, wiceprzewodnicząca, podzieliła się doświadczeniami: z konferencji, w której wystąpiła jako prelegentka, a także z warsztatów i kampanii społecznej. Ewa Furgał, wiceprzewodnicząca, przedstawiła perspektywę uczestnictwa w konferencji online, podkreślając pozytywny odbiór wydarzenia w mediach i żywe reakcje społeczne.

Angelika Greniuk, sekretarz Rady OzN z Biura RPO, przypomniała, że podczas warsztatów powstały pierwsze w Polsce propozycje do dyskusji nad ostateczną definicją dumy OzN. Podczas warsztatów Rada ustaliła:

• niepełnosprawność jest częścią tożsamości,
• odkrywanie tej tożsamości to proces indywidualny,
• duma to rozpoznanie i docenienie własnych zasobów prowadzących do sprawczości,
• duma to odwaga przeciwstawienia się stereotypowemu postrzeganiu niepełnosprawności,
• zmiana sposobu postrzegania wzmacnia ruch OzN i włącza osoby z niepełnosprawnościami do wspólnoty społecznej.

Sekretarz podkreśliła znaczenie konferencji oraz sukces kampanii „Mam prawo do”, która osiągnęła rekordowe wyniki w mediach społecznościowych Biura. Łącznie powstało siedem krótkich rolek, dostępnych na kanale YouTube Biura RPO.

Podsumowanie wakacyjnych i wrześniowych inicjatyw

W wakacje Rada spotkała się w celu ewaluacji konferencji i zebrała propozycje wielu nowych działań, które stały się przedmiotem dyskusji w drugiej części posiedzenia Rady 23 września.

We wrześniu powstała piąta grupa tematyczna – grupa osób Głuchych, której liderką została Anna Michalska, działaczka społeczna na rzecz społeczności głuchych i nauczycielka ze Śląska. Od początku 2025 roku w Radzie działają już grupy: prawna, edukacyjna, dostępności oraz przeciwdziałania przemocy.

Również we wrześniu Rada i Biuro RPO rozpoczęły współpracę z Centrum Edukacji Obywatelskiej nad stworzeniem scenariuszy lekcji dla uczniów na tematy dotyczące niepełnosprawności, faktów i mitów oraz codziennego życia osób z różnymi niepełnosprawnościami.

Funkcjonowanie i przyszłość Rady

Podczas posiedzenia Prezydium Rady OzN przedstawiło do dyskusji kwestie związane z zasadami działania od strony technicznej. Dyskutowano m.in. o raportach z prac grup roboczych oraz o wprowadzeniu rotacji w Prezydium.

Rada przeprowadziła wybór nowej przewodniczącej. Od 23 września 2025 r. funkcję tę pełni Olga Białokozowicz, samorzeczniczka i działaczka na rzecz praw kobiet z niepełnosprawnościami, mieszkanka Podlasia. Wkrótce odbędzie się głosowanie nad powołaniem nowego Prezydium (przewodniczący i troje wiceprzewodniczących).

Priorytety działań na drugą połowę 2025 i 2026 rok

Kolejna część spotkania była poświęcona wyborowi działań priorytetowych na najbliższe miesiące. W czerwcu i lipcu br. członkowie i członkinie Rady zgłaszali liczne propozycje, które następnie na posiedzeniu zostały poddane dyskusji i głosowaniu.

Ostatecznie Rada zdecydowała o realizacji pięciu kluczowych inicjatyw na drugą połowę 2025 roku i 2026 roku:

1. współpraca Rady, Biura RPO i Centrum Edukacji Obywatelskiej (rozpoczęta we wrześniu 2025 r.),
2. stworzenie publikacji informacyjno-edukacyjnej o idei dumy i godności OzN wraz z kompleksowym słownikiem języka o niepełnosprawności, zgodnego z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych,
3. obecnie Biuro RPO wraz z Opinią24 prowadzi badanie dotyczące świadomości społecznej o Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Biuro planuje zorganizować seminarium prezentujące wyniki. Uzupełnieniem byłby głos i komentarze członków i członkiń Rady,
4. organizacja seminarium lub konferencji poświęconej Miesiącowi Dumy Osób z Niepełnosprawnościami,
5. kontynuacja kampanii „Mam prawo do”.

Równolegle Rada pracuje w pięciu grupach tematycznych, które spotykają się co 1–2 miesiące i przygotowują postulaty kierowane do Rzecznika.

Spotkanie zakończyła część integracyjna połączona z obiadem, sprzyjająca wymianie doświadczeń i wzmacnianiu współpracy.

Rada jako głos osób z niepełnosprawnościami

Rada Osób z Niepełnosprawnościami to organ doradczy działający przy Rzeczniku Praw Obywatelskich od czerwca 2024 roku. Składa się w 98% z samorzeczników i samorzeczniczek z różnymi niepełnosprawnościami, w różnym wieku, z różnych regionów w Polsce.

Celem Rady jest monitorowanie sytuacji osób z niepełnosprawnościami w Polsce, wspieranie działań na rzecz równego traktowania i dostępności oraz podejmowanie działań o charakterze edukacyjno-uświadamiającym. Jej działania służą podnoszeniu świadomości społecznej, wzmacnianiu poszanowania praw i godności osób z niepełnosprawnościami oraz przeciwdziałaniu stereotypom i dyskryminacji.