Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawie zagadnienia prawnego (sygn. akt III CZP 47/21)
• Z pytaniem prawnym wystąpił sąd powszechny, rozpoznający skargę o wznowienie postępowania po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 
• Rzecznik przedstawił  stanowisko, że podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 4011 Kodeksu postępowania cywilnego może być orzeczenie TSUE, wydane w trybie pytania prejudycjalnego dotyczące takiego samego stosunku prawnego

Sprawa dotyczyła uprawnień konsumenta do wznowienia postępowania po wyroku TSUE w związku z rozstrzygnięciem sądu krajowego w zakresie rekompensaty za opóźniony lot. Sąd powszechny w postępowaniu zasadniczym oddalił żądanie konsumenta o zapłatę odszkodowania za opóźniony lot z uwagi na fakt, że rekompensata została zażądana w walucie krajowej.

Takie rozstrzygnięcie okazało się niezgodne z wyrokiem TSUE z  3 września 2020 r. w sprawie C-356/19, w myśl którego: ,,Rozporządzenie nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/911, a w szczególności jego art. 7 ust. 1, należy interpretować w ten sposób, że pasażer, którego lot został odwołany lub doznał dużego opóźnienia, lub jego następca prawny może domagać się zapłaty kwoty odszkodowania, o której mowa w tym przepisie, w walucie krajowej, która obowiązuje w miejscu jego zamieszkania, w związku z czym wspomniany przepis stoi na przeszkodzie uregulowaniu lub praktyce orzeczniczej państwa członkowskiego, zgodnie z którymi powództwo odszkodowawcze takiego pasażera lub jego następcy prawnego zostanie oddalone z tej tylko przyczyny, że roszczenie określono w walucie krajowej”.

RPO zdecydował się na wyrażenie stanowiska w sprawie. Istnieją bowiem prawne i racjonalne argumenty przemawiające za uznaniem, że podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 4011 k.p.c., może być, obok orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, również orzeczenie TSUE, wydane w trybie pytania prejudycjalnego dotyczące takiego samego stosunku prawnego.

Rzecznik upatruje podstawy wznowienia w art. 4011 k.p.c. w zasadzie równoważności, skuteczności, lojalności (art. 4 ust. 3 TUE) oraz pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej w powiązaniu z art. 9 Konstytucji.

W ocenie RPO podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały w tej sprawie powinno uwzględniać także konstytucyjne rozumienie prawa do wznowienia postępowania.

Interpretacja krajowych przepisów dotyczących wznowienia postępowania powinna opierać się na względach celowościowych i systemowych. Ponadto za przyjęciem takiego poglądu przemawia również wzgląd na spójność systemu prawa. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przesądzono, że podstawą wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego może być orzeczenie TSUE, wydane w trybie pytania prejudycjalnego i to nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania.

A od 26 stycznia 2021 r. ustawodawca dokonał nowelizacji art. 272 § 2a p.p.s.a., która expressis verbis wskazuje, iż można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy zostało wydane orzeczenie TSUE, które ma wpływ na treść wydanego orzeczenia.

V.510.124.2021