Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Lekarka anestezjolog zmarła 8 sierpnia w Szpitalu Powiatowym w Białogardzie w czwartej dobie pełnienia dyżuru.

Sprawą zajęła się oczywiście prokuratura, ale Rzecznika Praw Obywatelskich zainteresowały warunki pracy w szpitalach tej sieci. Zwrócił się o informacje do Państwowej Inspekcji Pracy. Okazało się, że kontrola zaczęła się tam jeszcze przed tragicznym wydarzeniem, ale zakończyła się 2 września 2016 r.

Okazuje się, że w kontrolowanych szpitalach nie przestrzegano norm czasu pracy, czterodobowe dyżury nie były tam wyjątkiem. Do tego ludzi zatrudniano na umowy cywilnoprawne, a nie na podstawie umów o pracę, choć to, co robili, miało wszelkie znamiona stosunku pracy.

- Kontrolą objęto przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym bhp, w szpitalach będących jednostkami organizacyjnymi spółki, tj.: w Białogardzie, Pszczynie, Opatowie oraz Łasku (badano m.in. kwestie dotyczące stosunku pracy, czasu pracy, wynagrodzenia, przestrzegania przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, szkoleń bhp, badań profilaktycznych, czynników szkodliwych dla zdrowia, wyposażenia w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze) – wyjaśnia Główny Inspektor Pracy.

We wszystkich skontrolowanych szpitalach inspektorzy stwierdzili nieprawidłowości, które dotyczyły m.in. następującej problematyki:

Umowy cywilnoprawne:

Na rzecz Spółki pracę wykonuje obecnie:

728 osób na podstawie umów cywilnoprawnych,

595 osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą,

oraz 870 osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy.

Umowy cywilnoprawne były zawierane zamiast umów o pracę aż w 42 przypadkach (praca pielęgniarska, opiekunki, salowej sprzątającej, praca ratowniczo-medyczna), co jasno wynikało z porównania zakresów obowiązków osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę z czynnościami realizowanymi w ramach umów zlecenia.

Praca wykonywana jest za wynagrodzeniem, w określonym, wyznaczonym przez pracodawcę miejscu pracy, w określonym, wyznaczonym przez pracodawcę czasie pracy - praca planowana jest w harmonogramach czasu pracy, przy użyciu sprzętu, narzędzi i materiałów będących własnością pracodawcy, na ryzyko podmiotu zatrudniającego, praca jest podporządkowana i wykonywana pod nadzorem i kierownictwem osób działających w imieniu pracodawcy - kierujących pracownikami.

Dokumentacja w sprawach związanych ze stosunkiem pracy:

Kontrola ujawniła nieprawidłowości (w szpitalach w Białogardzie, Pszczynie, Opatowie i Łasku) w zakresie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, tj.: ewidencji czasu pracy (braki ewidencji lub nierzetelne jej prowadzenie) i kart wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej.

Stwierdzono nieprawidłowe ustalanie harmonogramów pracy dla pracowników zatrudnionych w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy do 12 godzin.

Czas pracy:

Pracownicy z niepełnosprawnością w Szpitalu w Białogardzie wykonywali pracę w wymiarze dobowym przekraczającym obniżony wymiar wynikający z przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

W szpitalu w Białogardzie stwierdzono również uchybienia związane z dwukrotnym wykonywaniem pracy w tej samej dobie pracowniczej przez techników RTG, prowadzące do naruszenia dobowej normy czasu pracy.

Ujawniono również przypadki niezapewnienia lekarzom pełniącym dyżury medyczne w szpitalu w Łasku co najmniej 11 godzinnego nieprzerwanego odpoczynku bezpośrednio po zakończeniu dyżuru. Lekarze świadczyli pracę przez 31 godzin 35 minut, 54 godziny 35 minut, a nawet 79 godzin 35 minut bez odpoczynku.

W szpitalu w Opatowie pracodawca zawarł z 5 lekarzami (pracownikami szpitala) prowadzącymi działalność gospodarczą umowy na pełnienie dyżurów medycznych.

Lekarzom tym nie zapewniono co najmniej 11 godzinnego nieprzerwanego odpoczynku bezpośrednio po zakończeniu dyżuru. Lekarze świadczyli pracę i pełnili dyżury medyczne nieprzerwanie przez 31 godzin 35 minut.

W szpitalu w Łasku stwierdzono przypadki niezapewnienia odpoczynku dobowego dwóm pielęgniarkom: pracowały nieprzerwanie przez 36 godzin.

53 lekarzy-specjalistów świadczyło pracę w szpitalu w Opatowie w ramach działalności gospodarczej, na podstawie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych. Na podstawie przedłożonych „harmonogramów pracy lekarzy kontraktowych" za kwiecień, maj i czerwiec dla oddziału anestezjologii I intensywnej terapii oraz oddziału chorób wewnętrznych stwierdzono, że lekarze ci pracowali  po 24, 48, 72, a nawet 96 godzin.

Indywidualna praktyka lekarska i pielęgniarska

W przypadku lekarzy i pielęgniarek wykonujących zawód w ramach praktyki zawodowej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej/pielęgniarki wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład (art. 5 ust. 2 pkt 1 lit.a i pkt 2 lit. a ustawy o działalności leczniczej), kontroli ze strony Państwowej Inspekcji Pracy podlega wyłącznie zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę lub przedsiębiorcę, niebędącego pracodawcą, na rzecz którego taka praca jest świadczona.

Indywidualna praktyka lekarska/pielęgniarska to forma jednoosobowej działalności gospodarczej funkcjonującej nie tylko zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, lecz także ustawą o swobodzie działalności gospodarczej. Jest to działalność regulowana w rozumieniu przepisów tej ustawy, konieczne jest więc zarejestrowanie przez te osoby działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Stosunek prawny łączący ww. lekarza/pielęgniarkę z podmiotem leczniczym nie jest stosunkiem pracy, lecz stosunkiem cywilnoprawnym. W aktualnym stanie prawnym brak jest unormowań ograniczających czas pracy tych osób.

Zważywszy, że przepisy art. 304 kodeksu pracy dotyczą obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, o których mowa w art. 207 § 2 k.p.. Państwowa Inspekcja Pracy nie może na tej podstawie podejmować działań nadzorczych wobec zakładu leczniczego w zakresie czasu wykonywania działalności leczniczej przez ww. lekarzy/pielęgniarki.

Inspektorzy pracy jednego ze sprawców ujawnionych wykroczeń ukarano 5000 zł mandatu, nadal prowadzone są dwa  postępowania w sprawie o wykroczenia przeciwko prawom pracownika, zmierzające do skierowania do sądu wniosków o ukaranie.

Do prokuratury skierowano trzy zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw wyczerpujących znamiona czynów określonych w art. 218 § la oraz art. 220 § 1 Kodeksu karnego, a także art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.