Biuletyn Informacji Publicznej RPO

27 kwietnia 2021 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia wydał nieprawomocny wyrok w sprawie pani Katarzyny Augustynek, aktywistki społecznej, która została oskarżona o naruszenie nietykalności osobistej i znieważanie policjantów podczas protestu pod Sądu Najwyższym 21 kwietnia 2021 r. Sąd I instancji uniewinnił aktywistkę od zarzucanych jej czynów.

Wniosek o jej ukaranie rozpatrywany był w trybie przyspieszonym, który stosowany jest zwykle wobec sprawców przestępstw o charakterze chuligańskim. 

W ocenie Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT), niezależnego krajowego organu monitorującego sytuację osób pozbawionych wolności, działającego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, pokreślenia wymaga doniosłość wniosków w ustnym uzasadnieniu orzeczenia sądu. Rozważył w nim bowiem kwestie o fundamentalnym znaczeniu dla członków społeczeństwa demokratycznego, takie jak prawo do udziału w pokojowych protestach oraz obowiązek poszanowania godności ludzkiej przez funkcjonariuszy Policji.

W kontekście zakazu stosowania tortur oraz innych form nieludzkiego, okrutnego i poniżającego traktowania wynikającego z Konstytucji RP i wiążących Polskę umów międzynarodowych, KMPT zwraca szczególną uwagę na sposób zatrzymania aktywistki, nieproporcjonalny do zaistniałej sytuacji i urągający godności p. Katarzyny Augustynek. Ocenę tę podzielił sąd, wskazując, że odzieranie z odzieży i ciągnięcie po ulicy osoby, która prowadzi pokojowy protest, nie może znaleźć żadnego uzasadnienia. Jednocześnie sąd podkreślił, że czynności te przeprowadzono z niewspółmierną dla zachowania aktywistki siłą, uznając taką interwencję za niehumanitarną.

To kolejny w ostatnich miesiącach wyrok wskazujący na bezzasadność, nielegalność i nieprawidłowość zatrzymań w związku z odbywającymi się protestami społecznymi. W tej sprawie szczególny niepokój wzbudza fakt, że z przedstawionego podczas procesu materiału dowodowego wyłania się zupełnie odmienny obraz sytuacji w stosunku do przedstawionego we wniosku o ukaranie. Świadczyć może to o podejmowaniu czynności przez funkcjonariuszy Policji wyłącznie jako środka represji przeciwko osobom protestującym.

Na przekraczanie uprawnień, stosowanie przemocy wobec osób zatrzymanych w związku z protestami i brak jakichkolwiek postępów we wdrażaniu tzw. minimalnych gwarancji antytorturowych KMPT zwrócił uwagę m.in. w swoich raportach z wizytacji ad hoc prowadzonych w policyjnych miejscach zatrzymań w związku z protestami po zatrzymaniu aktywistki LGBT w dniu 7 sierpnia 2020 r. czy demonstracjami odbywającymi się po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 22 października 2020 r.

Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur pragnie także wyrazić niepokój w związku z oświadczeniem wydanym przez rzecznika prasowego Komendanta Głównego Policji insp. dr. Mariusza Ciarkę, w którym neguje wyrok wydany w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej przez niezależny sąd. Przedstawione stanowisko, zgodnie z którym wobec interweniujących policjantów nie zostaną wyciągnięte jakiekolwiek konsekwencje służbowe, buduje w funkcjonariuszach poczucie bezkarności i może prowadzić do pogłębiania braku zaufania społeczeństwa wobec całej formacji, która powinna stać na straży bezpieczeństwa jego członków.