Biuletyn Informacji Publicznej RPO

10 grudnia 1984 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania.

Polska ratyfikowała Konwencję w 1989 r. i stanowi ona część polskiego systemu prawa (Dz. U. Nr 63, poz. 378).

Konwencja zawiera prawną definicję tortur, podkreśla absolutny zakaz ich stosowania, wskazuje na konieczność podjęcia działań prewencyjnych i następczych, gdy się one pojawią (w postaci szybkiego i bezstronnego dochodzenia), wymaga zapewnienia ofiarom prawa do zadośćuczynienia oraz sprawiedliwego i adekwatnego odszkodowania (łącznie ze środkami niezbędnymi dla możliwie najpełniejszej rehabilitacji).

Konwencja wymaga również kryminalizacji tortur jako odrębnego i szczególnego typu przestępstwa. Niestety, mimo wieloletniego apelu Rzecznika Praw Obywatelskich i rekomendacji instytucji międzynarodowych, polskie prawo nie przewiduje takiego typu przestępstwa. 

W związku z 40. rocznicą Konwencji Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur apeluje o podjęcie efektywnych prac w tym zakresie.

Ustanowienie odrębnego typu przestępstwa tortur miałoby istotne znaczenie symboliczne i praktyczne. Stanowiłoby jednoznaczną deklarację zakazu tego zjawiska we wszystkich jego przejawach, miałoby istotny wpływ na edukację funkcjonariuszy, urzędników, pracowników miejsc pozbawienia wolności, praktykę sądów i organów ścigania oraz budowę świadomości społecznej.

Pełne wdrożenie postanowień Konwencji do polskiego prawa i praktyki ma kluczowe znaczenie dla skutecznej walki z torturami, zapewnienia sprawiedliwości i budowy zaufania do instytucji państwa.