Biuletyn Informacji Publicznej RPO

16 stycznia 2017 r. RPO skierował wystąpienie do Pełnomocnika Rządu do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego dotyczące problemów i nieprawidłowości z rejestracją stowarzyszeń w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Według przedstawicieli organizacji pozarządowych praktyka działania organów rejestrowych często w istotny sposób utrudnia proces rejestracji stowarzyszeń.

Jednym z podstawowych problemów pozostaje praktyka przedłużania postępowania rejestrowego, np. poprzez wielokrotne wzywanie do dokonywania zmian w statucie bądź niepodejmowanie żadnych działań. Innym problemem sa dniowe terminy do uzupełnienia wniosków. Tego rodzaju terminy są w pełni adekwatne w przypadku podmiotów gospodarczych, w których decyzje podejmuje zarząd. W przypadku organizacji pozarządowych często są one jednak trudne do dotrzymania, z uwagi na konieczność zebrania walnego zgromadzenia. Kolejny problem, który został podniesiony podczas spotkań regionalnych RPO dotyczy składanych przez organizacje pożytku publicznego wniosków o rozszerzenie działalności statutowej.

Przedstawiciele tych organizacji wskazują, że sąd rejestrowy często oczekuje potwierdzenia prowadzenia nowego rodzaju działalności przez określony czas. Tego rodzaju praktyka powoduje konieczność prowadzenia działalności pozastatutowej i uniemożliwia organizacjom pożytku publicznego pozyskiwanie dofinasowania w tym zakresie. Ze skarg wpływających do Rzecznika wynika, że w praktyce zdarza się, że w procesie rejestracji, często na wniosek organu, który sprawować będzie nadzór, stawiane są stowarzyszeniom wymagania niewynikające z przepisów prawa. Rzecznik podniósł również kwestię nadmiernie uciążliwych kryteriów wyodrębniania się stowarzyszeń ogrodowych zawartych w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych.

W udzielonej Rzecznikowi odpowiedzi Pełnomocnik poinformował, iż dostrzega konieczność podjęcia działań legislacyjnych w zakresie zmiany przepisów ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym tak aby zoptymalizować proces rejestracji stowarzyszeń. Pełnomocnik wskazał ponadto, że ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1923) zniosła część barier zniechęcających obywateli do aktywności społecznej, poprzez między innymi skrócenie terminu na rozpatrzenie przez sądy rejestrowe wniosków o wpis stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Co do zasady wniosek ten powinien być rozpatrzony niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni. Pełnomocnik zauważył, że 7. dniowy termin ma charakter instrukcyjny, nie oznacza to jednak, że termin ten nie wiąże sądy rejestrowe. W zakresie poruszonego w wystąpieniu RPO wątku rejestracji stowarzyszeń Pełnomocnik przekazał sprawę właściwemu Ministerstwu.