Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 6 grudnia 2022 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka nakazał wstrzymanie decyzji o przeniesieniu trzech sędziów Sądu Apelacyjnego w Warszawie z wydziału karnego do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych
• W związku ze skargami dotyczącymi nierespektowania tego postanowienia, RPO prosi o wyjaśnienia Prezesa SA oraz zwraca uwagę MSZ na ten problem 
• Niewykonanie postanowienia ETPC może wiązać się z odpowiedzialnością międzynarodową Polski za naruszenie art. 34 Konwencji Praw Człowieka 
• AKTUALIZACJA: W ocenie wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie Przemysława Radzika, organ sądu nie jest obowiązany do udzielenia wyjaśnień w prowadzonym przez Rzecznika postępowaniu, a prezes SA nie jest obowiązany do realizacji wydanych w sprawie postanowień zabezpieczających (pełna odpowiedź w załączniku)
• AKTUALIZACJA2: Prezes Sądu Apelacyjnego nadal odmawia wykonania postanowienia - pisze RPO do pełnomocnika MSZ ds. postępowań przed ETPC
• AKTUALIZACJA3: Pełnomocnik MSZ wskazywał, że w razie nierespektowania środka zabezpieczającego Trybunał może stwierdzić naruszenie art. 34 Konwencji przez Polskę, niezależnie od zasadności głównej skargi skarżących. Wiązać się to może również z zasądzeniem zadośćuczynień.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły skargi zarzucające Prezesowi Sądu Apelacyjnego w Warszawie nierespektowanie postanowienia zabezpieczającego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 6 grudnia 2022 r. w sprawie trzech sędziów Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

Chodzi o środki tymczasowe nakazujące wstrzymanie wykonania decyzji o przeniesieniu sędzi Ewy Gregajtys, Ewy Leszczyńskiej-Furtak i Marzanny Piekarskiej-Drążek z wydziału karnego do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych warszawskiego SA.

Biuro RPO zwróciło się w tej sprawie do prezesa SA Piotra Schaba o ustosunkowanie się do tego zarzutu i wyjaśnienie przyczyn przeniesienia sędziów z wydziału karnego do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych.

W piśmie zwrócono uwagę, że niewykonanie postanowienia ETPC może się wiązać z odpowiedzialnością międzynarodową Rzeczypospolitej Polskiej za naruszenie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Z tego powodu Rzecznik sygnalizuje problem nierespektowania orzeczenia ETPC pełnomocnikowi MSZ ds. postępowań przed ETPC Janowi Sobczakowi.

Odpowiedź Jana Sobczaka, pełnomocnika MSZ ds. postępowań przed ETPC

W odpowiedzi na pismo z dnia 7 czerwca 2023 r. (nr VII.510.11.2023.JRO) uprzejmie potwierdzam, że Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu („Trybunał”) zakomunikował Rządowi RP skargi w sprawach:

• Leszczyńska-Furtak p. Polsce (skarga nr 39471/22)
• Gregajtys p. Polsce (skarga nr 39477/22)
• Piekarska-Drążek p. Polsce (skarga nr 44068/22)

Trybunał poinformował o skargach w dniu 6 grudnia 2022 r., jednocześnie decydując o zastosowaniu środka zabezpieczającego (interim measure) na podstawie art. 39 Regulaminu Trybunału. W zarządzonym środku Trybunał (Przewodniczący Izby, do której skierowano sprawę) zadecydował, w interesie stron i prawidłowego toku postępowania przed Trybunałem, wskazać Rządowi RP, aby pozwane państwo zawiesiło skutki decyzji o przeniesieniu skarżących z Wydziału Karnego do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Apelacyjnego w Warszawie i zapewniło, by nie zostały podjęte żadne dalsze decyzje o przeniesieniu skarżących do innych wydziałów Sądu Apelacyjnego w Warszawie wbrew ich woli, do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia skarg skarżących przez Trybunał.

Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych powiadomił Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie o treści środka zabezpieczającego wskazanego przez Trybunał. W odpowiedzi uzyskano informację, że Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie widzi podstaw prawnych do respektowania ww. środka z uwagi na jego niewiążący charakter. Postępowanie w przedmiocie ww. skarg nadal się toczy przed Trybunałem.

W odpowiedzi na szczegółowe pytania Pana Rzecznika pragnę dodatkowo poinformować, że Trybunał stwierdził naruszenie art. 34 Konwencji w związku z niewykonaniem lub opóźnieniem w wykonaniu środków zabezpieczających w 3 wyrokach wydanych przeciwko Polsce. Były to wyrok z 23.07.2020 r. w sprawie M.K. i inni p. Polsce (skargi nr 40503/17 42902/17 43643/17), wyrok z 8.07.2021 r. w sprawie D.A. i inni p. Polsce (skarga nr 51246/17) oraz wyrok z 30.06.2022 r. w sprawie A.B. i inni p. Polsce (skarga nr 42907/17). Sprawy te dotyczyły odmowy wjazdu cudzoziemców na terytorium RP oraz nieprzyjęcia wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściu granicznym w Terespolu.

W odniesieniu do dalszych pytań pragnę poinformować, że w dotychczasowej korespondencji z instytucjami i organami krajowymi Pełnomocnik wskazywał, zgodnie z wnioskami o zastosowanie środków zabezpieczających, przekazywanymi przez Trybunał, że w świetle ugruntowanego orzecznictwa Trybunału dotyczącego stosowanych przez niego środków zabezpieczających, niezastosowanie się przez pozwane państwo do jego zaleceń wydanych zgodnie z art. 39 Regulaminu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka może skutkować stwierdzeniem naruszenia prawa do skargi indywidualnej, gwarantowanego art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”). Za taką interpretacją art. 34 Konwencji Trybunał opowiedział się m.in. w wyrokach wydanych w sprawie Mamatkulov i Askarov p. Turcji [WI], (nr 46827/99 oraz 46951/99, wyrok z 4 lutego 2005 r., §§ 128 i 129) oraz w sprawie Essid Sami Ben Khemais p. Włochom (nr 246/07, z 24 lutego 2009 r., §§ 84-88). Taką linię Trybunał potwierdził również w wyrokach w sprawach, w których stroną była Polska i w których stwierdzono naruszenie art. 34 Konwencji w związku z niewłaściwym wykonaniem zarządzonych przez Trybunał środków zabezpieczających (zob. powyżej).

Pełnomocnik wskazywał, że w razie w braku respektowania środka zabezpieczającego Trybunał może stwierdzić naruszenie art. 34 Konwencji przez Polskę niezależnie od zasadności głównej skargi skarżących. Wiązać się to może również z zasądzeniem na ich rzecz zadośćuczynień.

Na koniec pragnę poinformować, że stanowisko Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie w przedmiocie niewykonywania postanowienia zabezpieczającego ETPC we wspomnianej wyżej sprawie zostało opublikowane na stronie internetowej Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

VII.510.11.2023