Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Od blisko dekady źródłem skarg obywateli do Rzecznika Praw Obywatelskich jest wysokość opłat za gospodarowanie odpadami a także ich niewspółmierność w stosunku do faktycznie wytwarzanych przez nich odpadów.

Stawki za odbiór odpadów ustalają samorządy. I zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej mogą ustalać je na podstawie potencjału do ich wytwarzania, a nie na podstawie faktycznej ich produkcji.

Według obywateli powinna być jednak stosowana zasada – „zanieczyszczający płaci”. Nie może dochodzić do sytuacji, w której niektórzy płacą sumy nieproporcjonalne w stosunku do objętości odpadów, które wytwarzają.

Za najbardziej sprawiedliwą uznawana jest metoda ustalania wysokości opłaty na podstawie liczby mieszkańców danej nieruchomości i jest ona najczęściej stosowana.

Pozostałe metody – oparte na uzależnieniu wysokości opłat od poziomu zużycia wody, powierzchni lokalu mieszkalnego, czy po prostu od gospodarstwa domowego – generują już więcej przypadków niesprawiedliwego obciążenia. Jednak wciąż są stosowane i to głównie na nie skarżą się obywatele.

Gdy wysokość opłaty naliczana jest od gospodarstwa domowego stratne mogą być osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwa domowe, gdyż płacą tyle samo co gospodarstwa wieloosobowe wytwarzające zdecydowanie więcej odpadów.

Gdy opłata zależy od ilości zużytej wody, stratni bywają z kolei mieszkańcy zabudowy wielorodzinnej, gdyż stawka ustalana jest na podstawie zużycia wody zbiorczo przez cały budynek a nie przez mieszkańców poszczególnych lokali. Tu też zawsze znajdą się osoby, które płacą więcej niż wynika ze zużycia przez nich wody.

Trafiające do RPO sygnały pokazują, że problem niewspółmierności opłat za odbiór odpadów jest wciąż aktualny i dotyczy wszystkich regionów kraju.

Dlatego uważam, że dziesięciolecie funkcjonowania obecnego systemu gospodarowania odpadami w Polsce, jest dobrym momentem na dokonanie dogłębnej analizy i na zmianę przepisów. Aby nikt nie czuł się gorzej traktowany.