Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jestem za radykalną zmianą w konstytucji. Uważam, że prawa wyborcze powinni mieć już 15-16 latkowie – mówił RPO Adam Bodnar podczas spotkania z młodzieżą z Gorzowa Wlkp.
• Młode pokolenie dojrzewa teraz szybciej, a dzięki mediom społecznościowym uczestniczy aktywnie w debacie publicznej

Było to pierwsze spotkanie w ramach VIII edycji Tygodnia Konstytucyjnego pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich.  

Tydzień Konstytucyjny to idea promująca świadome obywatelstwo, która ma zachęcać młodych ludzi do większego zainteresowania się sprawami publicznymi. Eksperci różnych dziedzin prawa, adwokaci, sędziowie, radcowie prawni prowadzą zajęcia z młodzieżą, opowiadając w przystępny i interesujący sposób o praktycznym wymiarze Konstytucji, wskazując na jej bezpośredni wpływ na codzienne życie każdego z nas. 

W akcji bierze aktywnie udział także Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich. Przyjął zaproszenie I LO im. Tadeusza Kościuszki w Gorzowie Wielkopolskim do udziału w wideokonferencji. Wzięło w niej udział ponad 90 osób, dyrektor szkoły Mariusz Biniewski, który przywitał RPO, moderator spotkania Tomasz Bobin, nauczyciele, ale przede wszystkim uczniowie.

Adam Bodnar przybliżył urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, opisał jak działa i jakimi sprawami się zajmuje. Przypomniał, że wszystkie nasze prawa są zapisane w Konstytucji RP, ale mamy także w dokumentach międzynarodowych np. Konwencji o Ochronie Praw Człowieka I Podstawowych Wolności oraz w Karcie Praw Podstawowych UE. Rzecznik zachęcał też do korzystania z publikacji RPO "Nasze Prawa".

Rzecznik zwrócił uwagę na to, że coraz więcej Polaków, którzy nie doczekali się sprawiedliwości w Polsce składa skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, np. jeśli zostaną umorzone lub niewyjaśnione sprawy ataków policji na uczestników manifestacji, albo ze względu na przewlekłość sądu (człowiek czekał na orzeczenie rozwodu 19 lat!).

Gorzów Wielkopolski jest blisko granicy, warto korzystać z praw europejskich dla obywateli np. związanych z przekraczaniem granicy w czasie pandemii.

„Konstytucja i inne zapisy prawa stanowią i miecz i tarczę” – tłumaczył Rzecznik. Stanowią więc zarówno narzędzie obrony np. w przypadku gdy władza przekracza swoje granice w stosunku do obywateli;  jak i ataku -umożliwiając domaganie się za pomocą zgromadzeń, stowarzyszania się, składania petycji, skarg domagania się należnych praw, zabezpieczenia interesów, czy postulowania potrzebnych zmian. Pomagają w tym także instytucje rzecznicze takie jak RPO ale też Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Finansowy czy Rzecznicy Konsumentów.

Konstytucja zawiera dość ogólne zapisy i pojawiają się problemy z ich interpretacją np. dotyczącą tego co jest, a co nie jest karą cielesną w stosunku do dziecka (np. nie wszyscy uznają „klaps” za naruszenie nietykalności cielesnej). Często dużo zależy od mentalności i podejścia do reguł prawnych.

Rzecznik przypomniał licealistkom i licealistom, że do tego, żeby protestować, organizować się, składać petycje, zakładać stowarzyszenia nie trzeba mieć ukończonych 18 lat. I że on sam już kilka lat temu postulował przyznanie praw wyborczych 16-latkom.

Uczniowie pytali, jaka jest szansa na wprowadzenie tego postulatu w życie w najbliższym czasie. „Główne parte polityczne o tym nie dyskutują, ale ich młodzieżówki już tak. Mieliśmy w Biurze RPO dwa seminaria na ten temat, a w marcu 2020 podczas konferencji na Uniwersytecie SWPS „Młodzi głosują” będę przedstawiał argumenty za tym rozwiązaniem” – mówił Adam Bodnar.

Podczas spotkania padały także pytania o obecną sytuację i komentarze polityków dotyczące aktywności młodzieży w manifestacjach czy jest to porażka systemu edukacji” czy raczej powód do dumy, że nauczyciele dobrze wykonali swoją pracę.?

„Nie chcę oceniać słów polityków, to nie jest rola RPO, który jest niezawisły i niezależny od innych organów państwowych. Ale RPO jest od tego, żeby mówić jakie obywatele mają prawa konstytucyjne i z nich korzystać” – wyjaśniał RPO.

„A wolność organizowania zgromadzeń jest zagwarantowana w Konstytucji” – mówił RPO. Według niego obecność młodzi ludzi na manifestacjach świadczy o ich zaangażowaniu w życie publiczne.

Rzecznik uważa, że powinny zostać zmienione przepisy prawa mówiące o tym, że uczestnikiem zgromadzenia może być tylko osoba dorosła. Powinna być możliwość by organizatorem była także młodzież. Teraz jest tak, że kiedy np.  Młodzieżowy Strajk Klimatyczny organizuje demonstracje to musi prosić o pomoc starszego kolegę lub koleżankę, który podpisze odpowiednie dokumenty.

Młodzież pytała także RPO o opinię dotyczącą ujawniania danych osobowych policjantów (RPO uważa, że należy jasno określić kiedy i jak powinna wyglądać identyfikacja funkcjonariuszy, a sprawy ich nadużyć powinny być wyjaśniane, przypomniał też o propozycji BRPO noszenia body cameras, które pomogłoby przy wyjaśnianiu spraw, w których policja używa przemocy w stosunku do zatrzymanej osoby).

Uczniowie zadawali tyle pytań, że spotkanie (za zgodą i zadowoleniem obu stron) przedłużono.