Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Osoby zwracające się do Rzecznika wskazują na uciążliwości związane z zabezpieczeniem przez Policję urządzeń zawierających dane informatyczne na potrzeby postępowania karnego. RPO zwrócił się w sprawie tego problemu do Komendanta Głównego Policji i Ministra Sprawiedliwości.

Dotyczy to zwłaszcza postępowań prowadzonych w sprawach o przestępstwa z art. 116 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz.U.2006.90.631 z późniejszymi zmianami),
polegające na nieuprawnionym udostępnianiu za pośrednictwem internetu cudzych utworów np. w postaci filmów.

Ludzie piszą do RPO,  że w związku z postępowaniami przygotowawczymi dotyczącymi przestępstw w cyberprzestrzeni zabezpieczany jest cały sprzęt komputerowy wraz z zawartymi w nim nośnikami danych. Zatrzymanie sprzętu komputerowego najdującego się w domu (np. laptopa, komputera, telefonu komórkowego) powoduje, że m.in. nie mogą wykonywać pracy, nie mają dostępu do kont bankowych, nie mogą utrzymywać kontaktu z innymi osobami. Ponadto, pozbawieni są dostępu do swoich prywatnych dokumentów, zdjęć, plików – stanowiących często dane wrażliwe. Sprzęt ten niejednokrotnie służy także dzieciom do nauki. Jako szczególnie uciążliwe wskazywane jest to, że w wyniku zatrzymania omawianych urządzeń niedogodności takie trwają kilka miesięcy a nawet dłużej.

W odpowiedzi nadinsp. dr Jarosław Szymczyk wskazał, że zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego celem postępowania przygotowawczego jest m.in. zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu, co może się wiązać z koniecznością zatrzymania sprzętu komputerowego. Podkreślił, że ustawodawca nie przewiduje odrębnych procedur wobec zabezpieczenia urządzeń zawierających dane informatyczne.

Odnosząc się do kwestii uciążliwości związanych z zabezpieczaniem sprzętu komputerowego, Komendant zaznaczył, że Policja stara się korzystać z możliwości wykonywania kopii danych zawartych na informatycznych nośnikach. Jednakże każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, a poszczególne decyzje o sposobie zabezpieczania dowodów są konsultowane z nadzorującymi czynności prokuratorami.

Natomiast sama ocena sposobu, w jaki dane informatyczne zostaną zabezpieczone zależy zwykle od kilku czynników:

• możliwości technicznych osób realizujących zabezpieczenie,
• parametrów technicznych nośników danych znajdujących się w miejscu prowadzenia czynności procesowych (wzrost pojemności nośników postępuje zdecydowanie szybciej niż możliwe do osiągnięcia prędkości ich kopiowania za pomocą odpowiednich narzędzi. W konsekwencji wykonanie procesowych kopii kilku nośników o dużej pojemności może trwać nawet dziesiątki godzin, a w przypadku ich uszkodzeń, nawet kilka dni),
• sposobu zabezpieczenia dostępu do danych zawartych na nośnikach (niektóre rozwiązania wykorzystują do szyfrowania zawartości dysków moduł sprzętowy, umiejscowiony na płycie głównej komputera – poza nośnikiem danych. Odszyfrowanie danych jest możliwe tylko za pomocą modułu, który je zaszyfrował, więc zabezpieczony musi zostać cały komputer).

Jednocześnie nadinsp. dr Jarosław Szymczyk zadeklarował, że Policja będzie starała się, aby czynności zabezpieczania cyfrowego materiału dowodowego były jak najmniej uciążliwe.