Biuletyn Informacji Publicznej RPO

24 października 2025 r. przedstawicielka Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur Aleksandra Osińska uczestniczyła w XVI Ogólnopolskim Seminarium Naukowym, organizowanym przez Zakład Karny nr 1 w Grudziądzu. Tegoroczne spotkanie odbyło się pod hasłem „Kobiety cienie. Perspektywa kobiet odbywających kary długoterminowe w kontekście cyklu ich życia oraz wdrażanych oddziaływań penitencjarnych”.

W Seminarium uczestniczyli m.in.: Maria Ejchart – podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, płk Stanisław Kotula – Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, ppłk Marta Jakubowska – Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Bydgoszczy, kierownictwo Zakładu Karnego nr 1 w Grudziądzu, kadra zarządzająca jednostkami penitencjarnymi okręgu bydgoskiego, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, służb mundurowych, samorządu terytorialnego oraz naukowcy.

Wykład inauguracyjny wygłosiła Maria Ejchart, podkreślając, że kobiety skazane na tego typu kary powinny być traktowane ze szczególną wrażliwością, ponieważ jest to grupa, której problemy łączą w sobie jedne z najtrudniejszych zagadnień prawa penitencjarnego i nauk penitencjarnych. Obecnie w Polsce kary długoterminowe (powyżej 20 lat) odbywa 88 kobiet, w tym w 15 przypadkach są to prawomocne wyroki dożywotniego pozbawienia wolności. Oddziaływania prowadzone wobec tej grupy osadzonych skupiają się nie tylko na przygotowaniu osadzonych do wolności, lecz również mają na celu doprowadzenie do ogólnego rozwoju skazanych kobiet, umożliwienie im zdobywania i rozwijania nowych umiejętności. Kobiety-zabójczynie najczęściej „karane” są przez społeczeństwo podwójnie – w związku z popełnionym czynem, ale także w wyniku ostracyzmu wynikającego z faktu, że takiego czynu dopuściła się właśnie kobieta.

Kolejny wykład wygłosiła prof. dr hab. Aldona Nawój-Śleszyński, przybliżając w nim standardy międzynarodowe i krajowe wykonywania długoterminowych kar pozbawienia wolności wobec kobiet. 

Tematem wykładu dr Małgorzaty Piechowicz-Bogaczyk były „Uwarunkowania zjawiska kobiecej przestępczości w perspektywie wybranych teorii kryminologicznych”. Prelegentka wskazała także na różnice u kobiet i mężczyzn w kontekście wyzwalania agresji. W przypadku kobiet wśród dominujących powodów wymieniła znieważenie, niewłaściwe traktowanie oraz zagrożenie bezpieczeństwa bliskich, natomiast u mężczyzn – niemożność realizacji założonego celu, fizyczną napaść oraz doznanie szkody.

W wystąpieniu „Od traumy do odbudowy: psychospołeczne ścieżki adaptacji kobiet odbywających kary długoterminowe” dr Jany Chojeckiej ukazano m.in. przebieg procesu głębokich zmian psychicznych i społecznych wśród kobiet odbywających długoterminowe kary, który w efekcie może prowadzić do wewnętrznej transformacji łączącej się z odzyskaniem sensu, tożsamości i wartości.

Seminarium zakończył wykład ppor. Natalii Jeszka, wychowawczyni działu penitencjarnego Zakładu Karnego nr 1 w Grudziądzu, w którym funkcjonariuszka skupiła się na wdrażanych formach readaptacji społecznej wśród osadzonych w ZK nr 1 w Grudziądzu na przykładzie programu resocjalizacji „PrisOFF”. To autorski program wychowawczyni mający na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom izolacji. Głównym celem programu jest realne przygotowanie skazanych do powrotu do znacznie zmienionego świata, w którym wykluczenie cyfrowe stanowi ogromną barierę w codziennym funkcjonowaniu. W trakcie programu osadzone uczą się obsługi sprzętu komputerowego, za pośrednictwem filmów instruktażowych przybliża się im np. płatności zbliżeniowe oraz platformy pozwalające na zdalne załatwienie spraw urzędowych – takie jak mObywatel czy Profil Zaufany. Uczestniczki mają okazję także poza terenem jednostki przetestować umiejętności nabyte podczas zajęć teoretycznych. Skazane pod nadzorem funkcjonariusza korzystały m.in. z telefonu komórkowego, uczyły się nawigować za pośrednictwem map satelitarnych. Miały także bezpośredni kontakt z urzędnikami i samodzielnie załatwiały własne sprawy – mogły założyć konto bankowe, złożyć wniosek o dowód osobisty, wykonać fotografię do dokumentu czy zapoznać się bezpośrednio z ofertami pracy w urzędzie pracy.

Seminarium podsumowano stwierdzeniem, że wydarzenia, podczas których nauka spotyka się z praktyką, umożliwiają połączenie wiedzy środowiska akademickiego z doświadczeniem praktyków, co przyczynia się do wzbogacenia warsztatu badawczego i praktycznego resocjalizacji.