Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 18-21 lipca 2016 r. zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Krzysztof Olkowicz oraz przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji przeprowadzili wizytację dwóch Domów Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Augustowie, położonych przy ul. Studzienicznej 2 i ul. 3 Maja 57. Domy zamieszkują dzieci i młodzież oraz osoby starsze, które były przyjęte do DPS jako dzieci.

W ocenie wizytujących w obydwu domach mieszkańcy mają zapewnione dobre warunki bytowe oraz usługi obejmujące m.in. rehabilitację zdrowotną. Jest to istotne ze względu na różne typy niepełnosprawności, z jakimi się borykają (przede wszystkim intelektualną, ale również wiele osób ma problemy z poruszaniem się). Placówki nie są jednak w pełni przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zastrzeżenia wizytujących w tej materii dotyczyły między innymi: zbyt wąskich drzwi do części pomieszczeń, zbyt wysoko usytuowanych włączników świateł, luster nad umywalkami i przycisków sygnalizacji przyzywowej, braku kontrastowego oznaczenia stopni schodów czy programu odczytu ekranu na stanowiskach komputerowych. Osoby najmniej sprawne, mieszkające przy ul. 3 Maja 57 są też rzadko wywożone przez personel na świeże powietrze.

W czasie rozmowy indywidualnej z mieszkanką DPS przy ul. Studzienicznej 2, przedstawicielka KMP uzyskała informację o uderzeniu jej w głowę przez opiekunkę podczas kąpieli, co było reakcją na urwanie łańcuszka do korka od wanny. O powyższym zachowaniu przedstawiciele Mechanizmu poinformowali dyrektor placówki oraz przypomnieli o konieczności respektowania praw i godności mieszkańców.

Sygnały o krzyczących na mieszkańców opiekunkach pojawiły się z kolei w Domu przy ul. 3 Maja 57. Ponadto w tej placówce ujawniono problem braku profesjonalnej reakcji na doniesienie mieszkanki o seksualnym molestowaniu jej przez mężczyznę nazywanego przez nią wujkiem, którego napotykała w domu kobiety, u której spędzała czas poza DPS. Zgodnie z informacją dyrektorki tej placówki, mieszkanka często opowiada nieprawdziwe historie i już w przeszłości opowiadała o molestowaniu jej przez chłopców ze szkoły, do której chodziła. Przedstawiciele KMP zalecili objęcie mieszkanki pomocą psychologa i złożenie – w porozumieniu z poszkodowaną - zawiadomienia o przestępstwie, ze względu na konieczność weryfikacji tak poważnych zarzutów i udzielenia pomocy osobie, która mogła zostać skrzywdzona. Zwrócili również uwagę na konieczność zweryfikowania zachowania opiekunek, o których złym zachowaniu relacjonowali pensjonariusze w rozmowach indywidualnych z reprezentantami Mechanizmu. Zastrzeżenia wizytujących dotyczyły również obowiązującej w Domu zasady, że pensjonariuszki nie mogą mieć prywatnych telefonów komórkowych.

Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Krzysztof Olkowicz w obydwu placówkach zwracał uwagę na wady postępowania z osobami z niepełnosprawnością intelektualną i ubezwłasnowolnionych z tego powodu. Zauważał między innymi, że osoby ubezwłasnowolnione są często niepotrzebnie wyręczane przez ich opiekunów prawnych w składaniu podpisu pod oświadczeniem o zapoznaniu się z regulaminem, w tym prawami i obowiązkami mieszkańca DPS. Wątpliwości Rzecznika budziła również praktyka cedowania swoich obowiązków, jako opiekuna prawnego, na pracowników Domu. Rzecznik uczulał również kadrę placówki na konieczność odpowiednio wczesnego podejmowania działań w sprawie ubezwłasnowolnienia mieszkańców wchodzących w dorosłość.