Biuletyn Informacji Publicznej RPO

- To prawda, że w Polsce pielęgniarek jest za mało – pisze wiceminister zdrowia Marek Tombarkiewicz – jest ich tylko 5,5 na 1000 mieszkańców. Wiadomo też, że zapotrzebowanie na ich pracę będzie rosło w związku ze starzeniem się społeczeństwa.

Skala migracji pielęgniarek i położnych szacowana jest na podstawie różnych danych: np. na podstawie liczby zaświadczeń potwierdzających kwalifikacje zawodowe wydawane przez samorząd zawodowy oraz na podstawie udostępnianych przez Komisję Europejską informacji o uznanych kwalifikacjach zawodowych. Od 2014 r. do 2015 r. w Polsce wydano 18 966 zaświadczeń, a kraje Unii uznały na tej podstawie kwalifikacje 4257 osób. Zatem prawie co czwarta z osób, które otrzymały zaświadczenie, pracuje w zawodzie za granicą, co stanowi 22,5% wszystkich osób, które odebrały ww. zaświadczenia, przeszły procedurę uznawania kwalifikacji i podjęły tam pracę w wyuczonym zawodzie.
Pozostałe pielęgniarki i położne albo nie wyjechały, albo za granicą podjęły pracę w innych zawodach (np. opiekuńczych, pomocniczych lub zupełnie niezwiązanych z opieką i ochroną zdrowia).

Wynagrodzenie pielęgniarek

W ramach Trójstronnego Zespołu do Spraw Ochrony Zdrowia przy Radzie Dialogu Społecznego, prowadzone są prace nad rozwiązaniem systemowym.
4 kwietnia Ministerstwo Zdrowia przedstawiło partnerom społecznym wstępną propozycję projektu ustawy o minimalnym wynagrodzeniu pracowników podmiotów wykonujących działalność leczniczą, która ma stanowić materiał wyjściowy dla opracowywanego rozwiązania docelowego.

W dyskusji zarówno strona związkowa, jak i strona pracodawców, podkreślały konieczność wskazania źródeł finansowania wszelkich rozwiązań dotyczących kwestii płacowych.

Z inicjatywy członków Zespołu dodatkowo powołany został podzespół roboczy do spraw projektu ustawy w sprawie minimalnego wynagrodzenia pracowników podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Podczas posiedzenia Zespołu 21 czerwca minister zdrowia Konstanty Radziwiłł przedstawił wstępny projekt ustawy regulującej minimalne wynagrodzenia zasadnicze pracowników medycznych podmiotów leczniczych. Podstawowym założeniem jest ustanowienie dla pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach wykonujących działalność leczniczą wysokości minimalnych wynagrodzeń zasadniczych stanowiących krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz współczynnika pracy określonego dla każdej z grup zawodowych.

Strona pracodawców oraz NSZZ „Solidarność" i OPZZ uznali za zasadne prowadzenie przez Ministerstwo Zdrowia dalszych prac nad projektem przedmiotowej regulacji. Partnerzy społeczni wnioskowali o prowadzenie prac legislacyjnych bez zbędnej zwłoki. Forum Związków Zawodowych wstrzymało się od głosu i zapowiedziało zgłoszenie swojego stanowiska co do trybu prowadzenia prac nad tym projektem w terminie późniejszym.

Na razie realizacja podwyżek wynagrodzeń dla pielęgniarek i położnych będzie kontynuowana na dotychczasowych zasadach.

Kształcenie nowych pielęgniarek

Ministerstwo pokłada wielkie nadzieje w programach ze wsparciem funduszy z Unii Europejskiej - chodzi o wspieranie rozwoju kompetencji zawodowych i kwalifikacji kadr medycznych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER). Na te działania wyodrębniono specjalną oś priorytetową Wsparcie dla obszaru zdrowia, w której na kształcenie kadr medycznych zostanie przeznaczone 221 mln euro. Dzięki temu do końca 2023 r. uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej uzyskać ma dodatkowo 10 625 osób.

W listopadzie 2015 r. Minister Zdrowia, Departament Funduszy Europejskich ogłosił konkurs „Realizacja programów rozwojowych dla uczelni medycznych uczestniczących w procesie kształcenia pielęgniarek i położnych ukierunkowanych na zwiększenie liczby absolwentów ww. kierunków".

11 wybranych projektów będzie realizowanych w formie partnerstwa uczelni z podmiotami leczniczymi lub związkami pracodawców branży ochrony zdrowia, które zgodnie z założeniem konkursu mają zapewnić zatrudnienie (na podstawie umowy o pracę) dla minimum 15% absolwentów przez okres co najmniej 12 miesięcy od chwili zakończenia udziału w projekcie.

Dodatkowo w ramach PO WER Ministerstwo Zdrowia od października 2015 r. rozpoczęło realizację projektu „Rozwój kompetencji pielęgniarskich", komplementarnego do projektu ukierunkowanego na zwiększenie liczby absolwentów kierunków pielęgniarstwo i położnictwo. Celem projektu jest poprawa jakości kształcenia na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo oraz wypracowanie mechanizmów umożliwiających wzrost liczby pielęgniarek i położnych zatrudnianych w polskim systemie ochrony zdrowia.

Ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego wspierane będzie kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych w obszarach związanych z potrzebami epidemiologiczno-demograficznymi kraju. 23 maja Ministerstwo Zdrowia podpisało pierwsze umowy w ramach konkursu wspierającego kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych. Zgodnie z założeniami, kwalifikacje podniesie ok. 30 000 przedstawicieli tych zawodów.

Odpowiednia liczba pielęgniarek przy chorych

Przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. z 2012 r. poz. 1545), zobowiązują kierownika podmiotu leczniczego do ustalenia minimalnych norm zatrudnienia co najmniej raz na trzy lata.
Rozporządzenie to jest narzędziem dla kadry zarządzającej do określenia zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską i położniczą. Z danych zebranych od podmiotów leczniczych w formie ankiet dotyczących realizacji przepisów powyższego rozporządzenia wynika, że:

• w 77% podmiotów ustalone zostały normy według sposobu wskazanego w rozporządzeniu,
• w 9% podmiotów ustalono inne normy,
• 13% nie ustaliło norm zatrudnienia.

Przedstawiając te dane Ministerstwo wyraża nadzieję, że podejmowane działania powinny przyczynić się m in. do zapewnienia odpowiedniego do potrzeb zasobu wykwalifikowanych pielęgniarek i położnych, dostosowania opieki zdrowotnej do potrzeb społecznych oraz wyzwań demograficznych, jak również poprawy sytuacji finansowej pielęgniarek i położnych.