Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W związku z koniecznością zaskarżenia wcześniejszej decyzji obywatel chciał zapoznać się z dokumentami w sądzie
• Tam usłyszał, że ma przyjść 2 października – a termin na zaskarżenie  mija już zaraz
• W interwencji do sądu RPO wskazał na potrzebę priorytetów w dostępie do akt sądowych m.in. pod kątem biegu terminów sądowych  

Problem dotyczy dostępu do akt rejestrowych w stołecznym sądzie. W związku z koniecznością złożenia środka zaskarżenia, wnioskodawca chciał zapoznać się z dokumentami z akt rejestrowych. Z czytelni sądu otrzymał informację o terminie na zapoznanie się z aktami 2 października.

Z zarządzenia Prezesa i Dyrektora sądu wynika, że akta udostępniane są z co najmniej jednodniowym wyprzedzeniem (wyjątkowo w dniu zgłoszenia), w ustalonym dniu i godzinie. Jeżeli zapoznanie się z aktami jest pilne ze względu na np. bieg terminu procesowego, kierownik Biura Obsługi Interesantów może zmienić termin udostępnienia akt na wcześniejszy. W sprawie Wnioskodawcy okazało się, że zmiana nie jest możliwa.

Rzecznik Praw Obywatelskich jest świadomy, że utrudnienia w dostępie do akt wynikają z konieczności ograniczenia w okresie epidemii COVID-19 liczby osób przebywających jednocześnie w czytelni.

Trudna do zaakceptowania jest jednak sytuacja, w której strona nie może zapoznać się z dokumentami swojej sprawy przed upływem terminu do dokonania czynności procesowej. Dostęp do akt sądowych stron jest bowiem jedną z gwarancji związanych z prawem do sądu (art. 45 Konstytucji).

W tym zakresie istotne byłoby wyznaczenie jasnych priorytetów w dostępie do akt sądowych, mając na uwadze charakter postępowania, którego akta mają być przeglądane oraz bieg terminów. A jest on często krótki – tydzień na wniesienia skargi na orzeczenie referendarza lub zażalenia, dwa tygodnie na apelację.

Ponadto akta rejestrowe ze względu na ich jawny charakter są udostępniane są nie tylko podmiotom, których dotyczą (stronie), ale również innym zainteresowanym. Konieczne byłoby unikanie sytuacji, w których akta nie zostaną udostępnione w pierwszej kolejności pełnomocnikowi podmiotu, którego akta te dotyczą w związku z terminem procesowym.

Rzecznik wystąpił do prezesa sądu o informacje dotyczące warunków dostępu do akt sądowych dla stron w postępowaniu rejestrowym. Chodzi zwłaszcza o zapewnienie możliwości wypożyczenia akt w terminie uwzględniającym konieczność podjęcia czynności przed sądem przez uczestnika postępowania.

V.510.182.2020