Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Co roku ponad 1000 sprawców przemocy domowej dostaje sądowy nakaz opuszczenia mieszkania. Sprawy toczą się średnio pół roku od pierwszej rozprawy, ze statystyk nie widać też, by sądy usprawniały pracę -  wynika z danych przedstawionych przez resort sprawiedliwości. –  Rozprawa powinna zacząć się w miesiąc od złożenia wniosku, ale czy tak jest, nie wiadomo, bo takich statystyk Ministerstwo nie ma.

29 kwietnia Rzecznik Praw Obywatelskich zapytał Ministerstwo o statystykę spraw sądowych o nakazanie opuszczenia lokalu, których podstawą prawną jest art. 11 a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Z otrzymanych teraz danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że

• W roku 2014:
  
  • do sądów rejonowych wpłynęły 1152 sprawy o nakaz opuszczenia lokalu dla sprawcy przemocy w rodzinie
  • załatwiono 1134 sprawy
  • trwało to średnio 146,45 dnia (czas trwania postępowania liczony według metodologii CEPEJ, The European Commission for the Efficiency of Justice)
  • do sądów okręgowych w drugiej instancji wpłynęły 53 sprawy.
• W roku 2015:
• do sądów rejonowych wpłynęło 1406 spraw
• załatwiono 1301 spraw.
• trwało to średnio 157,11 dnia
• do sądów okręgowych w drugiej instancji wpłynęło 66 spraw.

• W pierwszym kwartale 2016 roku:
  
  • do sądów rejonowych wpłynęły 383 sprawy
  • załatwiono 153 sprawy
  • trwało to średnio 151,14 dnia.
  • do sądów okręgowych w drugiej instancji wpłynęło 19 spraw.

Wiceminister sprawiedliwości Łukasz Plebiak uważa, że przepisy skonstruowane są dobrze: terminy na zajęcie się sprawą mają charakter instrukcyjny, a ich zadaniem jest wskazywanie sądom na potrzebę szczególnego traktowania danej kategorii spraw z punktu widzenia zasady szybkości postępowania.

W reakcji na wystąpienie RPO Minister Sprawiedliwości przypomniał prezesom sądów, a za ich pośrednictwem przewodniczącym wydziałów i sędziom, o obowiązku właściwego organizowania i wyznaczania terminów posiedzeń i rozpraw w celu zagwarantowania sprawnego przebiegu postępowania (treść § 62 i § 63 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych, Dz.U. z dnia 30 grudnia 2015 r. z późn. zm.).

Dr Sylwia Spurek, zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Równego Traktowania:

Instytucja cywilnego nakazu opuszczenia lokalu miała z założenia zapewnić szybką - choć nie natychmiastową - ochronę ofierze przemocy w rodzinie. Jednak na przykładzie spraw indywidualnych rozpoznawanych w Biurze Rzecznika widać, że w praktyce otrzymanie wskazanego w art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie terminu rozprawy (jeden miesiąc od dnia wpływu wniosku) oraz szybkie zakończenie postępowania sądowego jest trudne do osiągnięcia, zwłaszcza w przypadku, gdy strony korzystają z przysługujących im uprawnień procesowych. To powoduje, że odpowiednie organy nadal nie są w stanie zapewnić ofierze bezpieczeństwa i ochrony przed sprawcą.