Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich zajął się z urzędu sprawą Polki mieszkającej w Niemczech, której niemiecki Urząd ds. Dzieci i Młodzieży (Jugendamt) odebrał dziecko kilka dni po porodzie. RPO wystąpił do konsula Rzeczypospolitej w Niemczech z prośbą o zajęcie stanowiska i poinformowanie o podjętych działaniach. Rzecznik skierował też pismo do Ministra Sprawiedliwości.

Jest to jedna z wielu tego typu spraw, które od lat trafiają do Rzecznika Praw Obywatelskich. Część  z nich dotyczy działalności Jugendamtu, ale w ostatnich latach RPO zajmował się również odbieraniem dzieci polskich obywateli przez norweskie urzędy pomocy społecznej. Wszystkie te sprawy są stale monitorowane przez Rzecznika, a wiele z nich zostało podjętych na podstawie doniesień medialnych.

Poza kwestiami dotyczącymi odbierania dzieci przez Jugendamt, polscy rodzice najczęściej skarżą się na dyskryminację ze strony niemieckich sądów przy powierzaniu opieki nad dziećmi, brak możliwości porozumiewania się z dziećmi w języku polskim, czy nakaz, by spotkania z dzieckiem odbywały się tylko pod nadzorem urzędników Jugendamtu.

Problemy te RPO sygnalizował m.in. Komisarzowi Praw Człowieka Rady Europy, Przewodniczącej Komisji Petycji Parlamentu Niemieckiego oraz niemieckiemu Ombudsmanowi Nadrenii i Palatynatu. Rzecznik jest również w stałym kontakcie z Ambasadą RP w Berlinie.

Warto podkreślić, że to m.in. dzięki zaangażowaniu RPO, Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego przygotowała w 2009 r. roboczy dokument w sprawie rzekomych środków dyskryminujących i arbitralnych podejmowanych przez organy ochrony dzieci i młodzieży w niektórych Państwach członkowskich, a w szczególności przez Urząd ds. Dzieci i Młodzieży (Jugendamt) w Niemczech.

Rzecznik prowadził też stałą kontrolę działalności konsulatu RP w Hamburgu dotyczącą stawiennictwa pracowników konsulatu w charakterze obserwatorów na rozprawę sądową dotyczącą odebrania rodzicom polskiego pochodzenia praw rodzicielskich przez niemieckie sądy.

Natomiast w przypadku spraw obywateli polskich mieszkających w Norwegii, do RPO docierały skargi na nadmiernie stanowcze reakcje urzędu Barnevernet. Po interwencjach Rzecznika, polski MSZ w nocie dyplomatycznej do norweskiego rządu podniósł, że urzędnicy Barnevernet nie uwzględniają, przy ocenie sytuacji, różnic kulturowych, jakie zachodzą między rodzinami polskimi a norweskimi, a wynikają z nieco innego podejścia do wychowywania dzieci. W konsekwencji prowadziło to do natychmiastowego i w ocenie władz polskich często niezawinionego z punktu widzenia rodziców, odbierania dziecka rodzinie i umieszczenia go  w placówce zastępczej. Po licznych interwencjach polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Minister Norwegii ds. Dzieci, Równości i Inkluzji Społecznej zapowiedziała zmiany związane z postępowaniem w tego typu sprawach.