Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia w wystąpieniu zastrzeżenia dotyczące przepisu ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, regulującego udzielanie koncesji geologicznych i górniczych. Treść omawianego przepisu wskazuje, że jego celem jest ograniczenie, w stosunku do zasad ogólnych przewidzianych przepisami k.p.a. możliwości uchylania oraz stwierdzania nieważności decyzji o udzieleniu koncesji. Sposób realizacji tego celu budzi jednak istotne wątpliwości konstytucyjne. Kwestionowany przepis wprowadza domniemanie, że rozpoczęcie działalności objętej koncesją uważa się za zaistnienie nieodwracalnych skutków prawnych.

Problem, który pojawia się na tle tego przepisu wiąże się z dowolnym posługiwaniem się przez ustawodawcę pojęciem „nieodwracalnych skutków prawnych”. Przepis Prawa geologicznego i górniczego prowadzi do pozbawienia tego pojęcia jego dotychczasowej treści i zastąpienia jej treścią, która dotychczas nie była akceptowana zarówno w orzecznictwie sądowoadministracyjnym jak i w doktrynie.

Drugi problem dotyczy kognicji sądu administracyjnego rozpoznającego skargę na decyzję o udzieleniu koncesji. Treść omawianego przepisu prowadzi do paradoksalnej sytuacji. Jeśli nastąpiło rozpoczęcie działalności objętej koncesją, to ustalając naruszenie podstawowych zasad porządku prawnego przez organ administracji publicznej, sąd administracyjny poprzestanie na stwierdzeniu naruszenia prawa, co nie eliminuje decyzji z obrotu prawnego. Jeśli natomiast decyzja taka nie będzie obarczona kwalifikowaną wadą prawną, to nawet w przypadku rozpoczęcia działalności objętej koncesją sąd administracyjny będzie mógł ją uchylić, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub procesowego mające wpływ na wynik sprawy. Przepis ten w stosunku do decyzji administracyjnych zawierających kwalifikowane wady prawne zamyka drogę do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia jakim jest rozstrzygnięcie eliminujące wadliwy akt administracyjny z obrotu prawnego i pozostaje w kolizji z konstytucyjnym prawem do sądu. W ocenie Rzecznika kwestionowany przepis narusza też konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. W tożsamych sytuacjach tj. po rozpoczęciu działalności objętej koncesją w zależności od wad aktu administracyjnego, inaczej będzie kształtowała się właściwość sądu do wydania rozstrzygnięcia. W przypadku wad kwalifikowanych, sąd ograniczy się do stwierdzenia wydania takiego aktu niezgodnie z prawem, natomiast w przypadku innych wad będzie mógł bez przeszkód uchylić objęty skargą akt.