Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Obecne regulacje prawne dotyczące podatku od spadków i darowizn powodują, że w rodzinie zastępczej nie można korzystać z ulg i zwolnień przewidzianych dla zstępnych i wstępnych, określonych w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

W myśl przepisu art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Brak analogicznych zwolnień w podatku od spadków i darowizn w rodzinach zastępczych jest przez nie odbierany jako krzywdzący i niesprawiedliwy.

Takie rodziny podejmują próbę stworzenia dziecku zastępczemu bezpiecznego, trwałego środowiska rodzinnego, w którym będzie mogło przebywać aż do osiągnięcia dorosłości. Często rodzice zastępczy gotowi są wspierać swoich wychowanków również w dorosłym życiu i ułatwić im usamodzielnienie się np. poprzez przekazanie mieszkania lub wyposażenia. W takich przypadkach konieczność uregulowania podatku okazuje się dużym obciążeniem finansowym dla wychowanków, a także rodziców zastępczych, chcących ich wesprzeć finansowo w tym obowiązku.

Rzecznik przypomniał, że w dziedzinie prawodawstwa podatkowego szczególne znaczenie ma nakaz urzeczywistniania sprawiedliwości społecznej, którego przejawem jest postulat tzw. sprawiedliwości podatkowej. Ponadto, powinnością Państwa jest tworzenie takich regulacji prawnych, które zagwarantują harmonijny rozwój dzieci i ich przyszłą samodzielność życiową.

Jednym z rozwiązań przyczyniających się do tego byłoby, w opinii Rzecznika, rozszerzenie zwolnienia w podatku od spadków i darowizn na dzieci wychowywane w rodzinach zastępczych. Rola rodzin zastępczych nie ogranicza się bowiem do zapewnienia dzieciom tymczasowej opieki, ale polega również na pomocy w ich usamodzielnianiu się.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie, a w szczególności o rozważenie możliwości nowelizacji u.p.s.d. w postulowanym zakresie.