Biuletyn Informacji Publicznej RPO

- Z okazji Międzynarodowego Dnia Osób Starszych życzę Państwu determinacji i sił, by mogli Państwo skutecznie przekonywać zarówno władze samorządowe, jak i centralne, że Wasze prawa są ważne i trzeba je realizować – mówił rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar podczas III sesji plenarnej Obywatelskiego Parlamentu Seniorów II kadencji. Uroczyste posiedzenie odbyło się 1 października w Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.

- Prawa seniorów nie mają koloru politycznego i dla wszystkich powinny być niezwykle ważne – podkreślała Krystyna Lewkowicz, przewodnicząca Obywatelskiego Parlamentu Seniorów.

Wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska zwracała uwagę na oddolny charakter tego wydarzenia. Zaznaczyła, że Obywatelski Parlament Seniorów istnieje dzięki ogromnemu zaangażowaniu wielu aktywnych seniorów. – Młodzi ludzie też kiedyś staną się seniorami, dlatego już teraz powinni uczyć się od Państwa tej aktywności obywatelskiej – mówiła wicemarszałek Sejmu.

Rzecznik praw obywatelskich zauważył, że problemy osób starszych dotyczą coraz większej części społeczeństwa. Podczas spotkań regionalnych RPO blisko jedną trzecią spraw stanowią kwestie dotyczące seniorów. Adam Bodnar wskazał, że jeżdżąc po Polsce można dostrzec wiele aktywnych samorządów, działających na rzecz osób starszych, gdzie seniorzy mogą liczyć na wsparcie, czy dofinansowanie swoich pomysłów. – Niestety wciąż są to jednak samotne wyspy – mówił RPO. Podkreślał przy tym, że bardzo wiele zależy od determinacji samych zainteresowanych. Jako przykład podał Stargard, który odwiedził podczas ostatnich spotkań regionalnych RPO na Pomorzu Zachodnim. Tam stworzono model wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania, który obecnie RPO stara się upowszechniać podczas spotkań konsultacyjnych w całej Polsce. Bardzo ważna jest bowiem deinstytucjonalizacja i wspieranie różnych form opieki nad osobami starszymi.

Dla seniorów istotne są także kwestie dostępności i komunikacji. Dlatego Rzecznik polecał uwadze delegatów poradnik RPO pt. „Przestrzeń publiczna przyjazna seniorom”, którego autorem jest prof. Marek Wysocki, laureat nagrody RPO im. Macieja Lisa. To ważne, by osoby starsze mogły bez problemów korzystać z dostosowanych do ich potrzeb budynków użyteczności publicznej, ale także by nie miały problemów w dostaniu się np. do centrum miasta za pomocą komunikacji miejskiej.

Adam Bodnar zwracał też uwagę na sytuacje w domach pomocy społecznej i prywatnych placówkach opiekuńczych. Przypomniał, że w ramach RPO działa Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur, którego pracownicy wizytują tego typu ośrodki. – To niezwykle ważne działania, tym bardziej, że pewnie każdy z nas pamięta reportaże telewizyjne, które pokazywały do czego może prowadzić brak takiej kontroli – mówił.

Rzecznik odniósł się również do kwestii związanych z systemem ochrony zdrowia. Zauważył, że wchodząca w życie ustawa o tzw. sieci szpitali w znacznym stopniu wpływa na dostęp pacjentów do lekarzy geriatrów. Adam Bodnar przypomniał też, że w ostatnim tygodniu w Biurze RPO odbyła się konferencja na temat osób cierpiących na chorobę Alzheimera. – W tym przypadku należy pamiętać, że nie chodzi o samych chorujących, ale także o odpowiednie wsparcie ich rodzin – podkreślał RPO.

Wiele uwagi Rzecznik poświęca także seniorom na rynku usług finansowych i ochronie ich praw, jako konsumentów. Wciąż bowiem dochodzi do licznych oszustw, prób naciągnięcia osób starszych na zakup np. sprzętu medycznego itp. To dlatego zdaniem Rzecznika należy wspierać powiatowych rzeczników konsumentów. Ostatnio na ten temat Adam Bodnar rozmawiał z przedstawicielami Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz z Krajową Radą Rzeczników Konsumentów.

Na zakończenie swojego wystąpienia Adam Bodnar przypomniał, że RPO zainicjował kampanię „Za starość naszą i waszą”, której głównym celem jest doprowadzenie do stworzenia międzynarodowej konwencji o prawach osób starszych. – Byłoby to coś wspaniałego gdyby - tak jak kilkanaście lat temu w przypadku praw dziecka - udało nam się teraz wypromować na forum ONZ stworzenie dokumentu o prawach seniorów – podkreślał RPO.

Posiedzenie Obywatelskiego Parlamentu Seniorów jest częścią obchodów Międzynarodowego Dnia Osób Starszych. Delegatów parlamentu wybierają organizacje zrzeszające seniorów m.in. Uniwersytety Trzeciego Wieku, Polski Związek Emerytów Rencistów i Inwalidów oraz gminne rady seniorów. Parlament jest inicjatywą społeczną, ma monitorować sytuację osób starszych w Polsce oraz reprezentować ich interesy. Po raz pierwszy zebrał się 1 października 2015 r.

W uroczystym posiedzeniu wzięli udział m.in. prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski, wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Kidawa-Błońska oraz wiceprzewodniczący Komisji Polityki Senioralnej Michał Szczerba.

Na zakończenie posiedzenia Obywatelski Parlament Seniorów przyjął deklarację programową pt. „Seniorzy i przyszłość Polski”. Wskazano w niej m.in., że :

• Delegaci wspierają akcję społeczną Rzecznika Praw Obywatelskich „Za starość naszą i waszą”, zwracając uwagę na znaczenie inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przygotowania Konwencji o prawach osób starszych, aktu prawnego, który daje szanse na wzmocnienie praw osób starszych i skuteczniejsze przeciwdziałanie różnym formom dyskryminacji ze względu na wiek.

Polskim wkładem w te prace może być Karta Praw Osób Starszych, w której opracowanie włączy się OPS. Szczególnie istotna jest aktywność organizacji obywatelskich, tak aby jak najlepiej określić prawa osób starszych, a także rozpoznać sytuacje ich naruszeń.

• Delegaci wspierają wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane do rządu dotyczące przyjęcia kompleksowych rozwiązań zapewniających przeprowadzenie deinstytucjonalizacji systemu wsparcia dla osób starszych, w tym z niepełnosprawnościami.

• Delegaci wspierają inicjatywę Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie organizacji Pierwszego Kongresu Praw Obywatelskich w grudniu 2017 roku oraz deklarują aktywny udział OPS w panelach dotyczących praw i sytuacji osób starszych w Polsce.