Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Wojewody Mazowieckiego i do Prokuratora Okręgowego w Siedlcach o informacje, co się dzieje w sprawie domu opieki im. Aloisa Alzheimera w Trzciance koło Warszawy. RPO ponownie wystąpi też o zmianę przepisów, na podstawie których działają takie domy całodobowej opieki nad osobami niesamodzielnymi.

25 kwietnia dziennikarze programu „UWAGA! TVN” pokazali nieludzkie traktowanie osób przebywających w domu w Trzciance: nie tylko brakowało tam należytej opieki, ale osoby chore były krępowane pasami samochodowymi i kaftanami bezpieczeństwa. Do tego pokazani w programie pracownicy zdawali się uznawać takie traktowanie podopiecznych za całkowicie naturalne i uzasadnione.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że takie zachowanie jest absolutnie niedopuszczalne. Godne traktowanie należy się każdemu człowiekowi, w każdych okolicznościach. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r. stwierdza wprost  „Nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub poniżający” (art 4).

Placówka w Trzciance jest instytucją prywatną, prowadząca działalność gospodarczą polegająca na zapewnianiu całodobowej opieki osobom chorym. Działa na podstawie zezwolenia wojewody. Dlatego interwencja tam jest w obecnym stanie prawnym trudna.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej "Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody.". Ustawa reguluje także warunki, od spełnienia których uzależnione jest uzyskanie takiej zgody, a także nakłada na wojewodę obowiązek kontrolowania działalności podmiotów (w tym prywatnych działających na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) prowadzących taką działalność (art. 22 pkt 10).

W tej sytuacji Rzecznik Praw Obywatelskich:

1. Wystąpił do Wojewody Mazowieckiego z wnioskiem o niezwłoczne przeprowadzenie kontroli tej placówki, a w przypadku potwierdzenia się nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu, rozważenie cofnięcia zezwolenia na jej prowadzenie,
2. do Prokuratora Okręgowego w Siedlcach o informację, czy w sprawie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze, a jeżeli tak to o przekazanie informacji o jego stanie.

Problem domów opieki funkcjonujących na zasadach działalności gospodarczej Rzecznik Praw Obywatelskich zna i zajmuje się tym od dawna.

- Ludziom dzieje się ewidentna krzywda. Musimy sobie jasno powiedzieć, że żadne okoliczności nie usprawiedliwiają takiego wobec nich zachowania. Państwo nie może na to pozwalać. Nie może pozostawiać bez kontroli opieki nad osobami chorymi i niesamodzielnymi – mówi zastępca RPO Krzysztof Olkowicz.

Jego zdaniem traktowanie działania domów całodobowej opieki jako po prostu działalności gospodarczej tworzy niepotrzebne ryzyko dla osób z niepełnosprawnościami, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku, które przebywają w takich placówkach.

Dlatego w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich aktualny pozostaje postulat uzależnienia takiej działalności od zezwolenia, licencji lub zgody. Konieczne jest prawne umożliwienie stałych kontroli w tych miejscach nie tylko po to, by wykrywać nadużycia, ale – i to przede wszystkim – by budować kulturę szacunku, wspólnie rozwiązywać problemy i dzielić się wiedzą – podkreśla Krzysztof Olkowicz.

Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie skieruje do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wystąpienie w sprawie zmiany regulacji prawnych.

Tekst zmodyfikowany 26.04 ogodz. 18 - dodana informacja o obowiązujących przepisach.