Biuletyn Informacji Publicznej RPO

27 października 2025 r. przedstawicielki Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Aleksandra Osińska (Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur) oraz Zofia Branicka (Zespół ds. Wykonywania Kar) uczestniczyły w Forum Zmian Społecznych, organizowanym przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu.

W ramach ROPS funkcjonuje Dział Innowacji Społecznych, którego misją jest inicjowanie i wspieranie nowatorskich działań ukierunkowanych na zaspokojenie rzeczywistych potrzeb społecznych oraz rozwiązywanie problemów w sposób bardziej skuteczny i trwały niż przy użyciu dotychczas stosowanych metod.

Forum Zmian Społecznych to coroczne wydarzenie poświęcone wybranemu obszarowi z zakresu polityki społecznej. W ramach obrad prezentowane są najnowsze rozwiązania, uczestnicy dzielą się doświadczeniami z ich testowania oraz umożliwia się nawiązanie kontaktów w środowisku praktyków i instytucji zainteresowanych wdrażaniem skutecznych narzędzi zmian.

Tegoroczna edycja skoncentrowana była na tematyce neuroróżnorodności w środowisku penitencjarnym. Udział w Forum wzięli specjaliści zajmujący się neuroróżnorodnością, innowatorzy społeczni, przedstawiciele Służby Więziennej, kuratorzy sądowi oraz pracownicy systemu pomocy społecznej, a także przedstawicielki Biura RPO.

Forum miało charakter dyskusyjny i warsztatowy, a jego celem było wspólne zdefiniowanie wyzwań w omawianym temacie, tak by w przyszłości rozpocząć wspólny proces budowania fundamentów nowych dobrych praktyk.

Wykład inauguracyjny zaprezentowała dr Paulina Gołaska-Ciesielska, która od ponad 12 lat pracuje z osobami w spektrum autyzmu w różnych środowiskach edukacyjno-terapeutycznych. Prelegentka wskazała w nim rodzaje neuroatypowości, kryteria diagnozy spektrum autyzmu, wyjaśniła, czym są przeciążenia oraz jakie wyróżniamy ich rodzaje u osób w spektrum autyzmu. Na koniec przedstawiła wyniki badań międzynarodowych na temat osób neuroróżnorodnych w środowisku penitencjarnym.

W kolejnej części Forum odbył się panel dyskusyjny „Jak instytucje penitencjarne mogą wspierać osoby neuroróżnorodne?”. Jego uczestnikami byli: Ewa Kaniewska-Mackiewicz, Tomasz Kilarski, Monika Kosicka, Przemysław Janiak i Zofia Branicka, reprezentująca Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

Paneliści dyskutowali m.in. na temat tego, jakie bariery systemowe najczęściej utrudniają zapewnienie odpowiedniego wsparcia osobom neuroatypowym w jednostkach penitencjarnych, co pomaga w rozpoznawaniu zachowań osób neuroróżnorodnych, czy w zakładach karnych i aresztach śledczych prowadzi się diagnozy osób neuroatypowych, a także czy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odnotowuje się przypadki naruszeń praw człowieka dotyczące osadzonych neuroróżnorodnych. Uczestnicy panelu wskazywali także na różne działania i usprawnienia, które na co dzień mogłyby wspierać system penitencjarny w opiece nad osobami ze szczególnymi potrzebami.

Forum Zmian Społecznych zakończono sesją okrągłych stołów w formie warsztatowej. Uczestnicy pracowali w ich trakcie nad tym, aby jak najlepiej zrozumieć zachowania osób neuroróżnorodnych, poznawali także jasne i zrozumiałe sposoby komunikacji.

Wymienione zostały dobre praktyki i przykłady wsparcia, a na koniec uczestnicy mogli bezpośrednio porozmawiać z osobami neuroróżnorodnymi, usłyszeć o ich potrzebach oraz problemach, z jakimi się spotykają na co dzień.