Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Wojciech Brzozowski uczestniczył w konferencji z okazji 10-lecia instytucji Rzecznika Finansowego, która odbyła się 23 października.

Konferencja pod tytułem "Rzecznik Finansowy na straży ochrony klientów na rynku finansowym" podsumowała 30 lat działalności urzędu, wcześniej – tj. od 1995 do 2015 roku Rzecznik Finansowy funkcjonował jako Rzecznik Ubezpieczonych. 

W dyskusjach panelowych uczestniczyli przedstawiciele świata nauki, instytucji publicznych, organizacji konsumenckich i sektora finansowego. Tematem przewodnim był obecny stan praw konsumentów, a także najważniejsze działania podejmowane na przestrzeni ostatnich trzech dekad przed Rzecznika Ubezpieczonych i Rzecznika Finansowego.

Wystąpienie ZRPO

W swoim wystąpieniu zastępca RPO Wojciech Brzozowski podkreślał, że choć instytucja na przestrzeni 30 lat przechodziła ewolucję, zmieniała zakresy zadań i nazwę, to zawsze rzetelnie stała na straży interesów klientów rynku finansowego. W ocenie ZRPO Rzecznik Finansowy był i jest ogromnie ważnym filarem wsparcia dla tych obywateli, którzy potrzebują pomocy prawnej, informacji, ochrony swoich praw. Często jest głosem rozsądku i negocjatorem w sporach między środowiskiem konsumentów a instytucjami finansowymi.

– Wysoki prestiż i zaufanie obywateli Rzecznik Finansowy zawdzięcza także temu, że potrafił dostosowywać się do potrzeb dynamicznie rozwijającego się rynku, reagować na zmiany prawne oraz wyzwania zawiązane z nowymi technologiami – powiedział Wojciech Brzozowski.

Zastępca RPO przywoływał także obszary, w który Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Finansowy działają wspólnie. To m.in. ochrona konsumentów na rynku usług bankowych i ubezpieczeniowych. 

Wspólne działania RPO i RF

W ubiegłym miesiącu Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Rzecznika Finansowego o opinię w kwestii żądań, jakie instytucje finansowe, stawiają przed przyszłymi kredytobiorcami, każąc im dołączać do dokumentacji badania laboratoryjne i medyczne np. zdjęcia rentgenowskie czy testy na HIV. 

Podczas ostatniego spotkania RPO i RF, które odbyło się pół roku temu, rzecznicy omawiali bliską współpracę w sprawach: problematyki sankcji kredytu darmowego, roli zmieniającego się WIBOR-u czy funkcjonowania kancelarii odszkodowawczych z perspektywy realizacji praw konsumentów. Omawiali także kwestię ubezpieczeń komunikacyjnych, krytycznie odnosząc się do procedury i zasad nakładania kar przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Podczas wystąpienia zastępca RPO zaznaczał, że rzecznicy nie tylko przekazują sobie informacje o zauważonych nieprawidłowościach i wspólnie podejmują kroki zaradcze, ale też w przeszłości realizowali wspólne kampanie informacyjne. 

W 2017 r. RPO i RF – reagując na deklaracje władz, że ustawowa regulacja problemu kredytów „frankowych” nie będzie możliwa w takim zakresie, jak tego oczekiwali kredytobiorcy – zorganizowali akcję informacyjną o prawach i możliwościach, jakimi kredytobiorcy już dysponują. W 14 miastach Polski odbyło się w sumie 17 spotkań. Uczestniczyło w nich ponad dwa i pół tysiąca posiadaczy kredytów „walutowych”. W efekcie w ciągu roku ponad trzykrotnie (z 727 do 2400) wzrosła liczba różnego rodzaju skarg i wniosków kierowanych w tej sprawie do RF.

Zastępca RPO przypomniał także o 2020 roku, gdy RPO wyraził stanowczy sprzeciw wobec propozycji rządu, by instytucję Rzecznika Finansów połączyć z instytucją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (organu administracji rządowej, nad którym nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów). RPO dostrzegł w tym konflikt, który może prowadzić do braku wyważania interesów publicznych z indywidualnym interesem konsumenta.

– W epoce globalizacji, cyfryzacji i sztucznej inteligencji zmiany na rynku finansowym są niezwykle dynamiczne. Stąd nasze działania w zakresie ochrony konsumenta muszą być nie mniej intensywne, a przede wszystkim dobrze zorganizowane, oparte na bliskiej współpracy instytucji publicznych, organizacji konsumenckich i świata nauki. Jedno pozostaje bowiem niezmienne, niezależne od technologii – to potrzeba sprawiedliwych relacji między jednostką a państwem i instytucjami finansowymi. Zawsze niezbędne będzie wyważanie interesów, ochrona praw słabszych, dialog i umiejętność rozwiązywania sporów. Dlatego na pytanie, jak widzę przyszłość Rzecznika Finansowego, odpowiedź mam tylko jedną: patrzę na nią z optymizmem – zakończył wystąpienie Wojciech Brzozowski.

O instytucji Rzecznika Finansowego

Rzecznik Finansowy jest organem kadencyjnym i niezależnym. W obecnym systemie pełni rolę sygnalisty nieprawidłowości. Ściśle współpracuje np. z Komisją Nadzoru Finansowego i Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Rzecznik Finansów wpływa na ujednolicenie orzecznictwa w sprawach dotyczących ubezpieczeń i innych usług finansowych, występując do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie rozbieżności. Działa też interwencyjnie i polubownie zmniejsza liczbę sporów sądowych dotyczących usług finansowych. Wspiera obywateli w postępowaniach przeciw podmiotom rynku finansowego. Ponadto inicjuje i wspiera działania z zakresu edukacji finansowej, informując klientów podmiotów rynku finansowego o ich prawach.