Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich w 2015 r. w rankingu problemów, które stanowią największe zagrożenie z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela w naszym kraju, wskazał m.in. na brak systemowych rozwiązań dotyczących sposobu postępowania wobec osób z niepełnosprawnością psychiczną lub intelektualną, które są uczestnikami postępowania karnego. Do wypracowania jak najlepszych praktyk w tym obszarze zobowiązuje Polskę Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie gwarancji procesowych dla osób wymagających szczególnego traktowania podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym.

W wystąpieniu Rzecznik zwraca uwagę na konieczność stworzenia odpowiedniego systemu, który pozwoliłby na sprawny przepływ informacji na temat trudności, z jakimi zmaga się osoba ze wskazanymi dysfunkcjami a pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za wsparcie tych osób. Wdrożenie takiej procedury zwiększy szansę na uruchomienie odpowiedniej reakcji tych organów, tym samym zapobiegnie wielu nieprawidłowościom i uchybieniom - z jednej strony krzywdzie i ukrytemu cierpieniu, z drugiej - surowości prawa niebiorącego pod uwagę rzeczywistego podłoża problemu.

Zdaniem Rzecznika istnieje potrzeba uwzględnienia w katalogu czynności, jakie wykonuje funkcjonariusz po doprowadzeniu osoby zatrzymanej do jednostki organizacyjnej Policji, obowiązku polegającego na odnotowaniu, czy osoba zatrzymana należy do grupy osób wymagających szczególnego traktowania i z jakiego powodu. Właściwym miejscem dokumentowania tych spostrzeżeń w ocenie Rzecznika jest protokół zatrzymania osoby.

Ponadto o zatrzymaniu osoby ubezwłasnowolnionej Policja obligatoryjnie powinna informować jej rodziców, opiekuna lub ustanowionego dla niej kuratora oraz przekazywać ww. osobom pouczenie o zakresie możliwych działań na rzecz zatrzymanego.

Rzecznik zwrócił się do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia stosownej inicjatywy legislacyjnej.