Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W badanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich sprawie indywidualnej kilkanaście jednostek uprawnionych do prowadzenia specjalizacji, posiadających wolne miejsca szkoleniowe, odmówiło przyjęcia lekarza do kontynuowania specjalizacji, bez podania przyczyny odmowy. Okazało się, że przepisy nie zobowiązują jednostek akredytowanych do przyjęcia lekarza skierowanego do odbywania specjalizacji. Brak odpowiednich procedur prowadzi do opóźnień w odbywaniu specjalizacji, a w skrajnych przypadkach – uniemożliwia jej odbycie. Rzecznik zwrócił się do Ministra Zdrowia o zapewnienie wszystkim lekarzom nieskrępowanego, równego i opartego na przejrzystych zasadach dostępu do doskonalenia zawodowego i odbywania specjalizacji.

Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po odbyciu szkolenia specjalizacyjnego oraz po złożeniu Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego albo po uznaniu za równoważny tytułu specjalisty uzyskanego za granicą.

Lekarz składa wniosek o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego do właściwego wojewody, który kieruje lekarza do jednostki uprawnionej do prowadzenia specjalizacji. Nie ma jednak prawnej możliwości skutecznego zobowiązania podmiotu akredytowanego, posiadającego wolne miejsca szkoleniowe, do przyjęcia lekarza skierowanego do odbywania specjalizacji w tym podmiocie. Przepisy nie przewidują również obowiązku podania powodu nieprzyjęcia lekarza na szkolenie specjalizacyjne oraz nie określają procedury odwoławczej.

W świetle obowiązujących przepisów, w przypadku nieprzyjęcia lekarza skierowanego do odbywania szkolenia specjalizacyjnego przez daną jednostkę, wojewoda występuje do dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego z wnioskiem o odpowiednie zmniejszenie maksymalnej liczby miejsc szkoleniowych w zakresie danej specjalizacji. Przepisy nie ustalają jednak zasad zmniejszania liczby miejsc szkoleniowych oraz postępowania w przypadku kilkakrotnych odmów jednostki szkolącej.

Rzecznik podkreślił, że każdy lekarz, który chce uzyskać tytuł specjalisty, powinien mieć realną możliwość odbycia specjalizacji zawodowej. Utrudniony dostęp lekarzy do odbywania specjalizacji, w połączeniu z niekorzystną tendencją demograficzną i migracją, pogłębia odczuwalny brak lekarzy specjalistów. Brak lekarzy niektórych specjalności już teraz staje się jedną z najistotniejszych systemowych przyczyn wydłużania się średniego czasu oczekiwania na świadczenia zdrowotne. W ocenie Rzecznika, system kształcenia lekarzy powinien być stale monitorowany i korygowany. Stworzenie przez państwo możliwości kształcenia i rozwoju zawodowego lekarzy oraz pracy w zawodzie jest podstawowym warunkiem rozwiązania problemu niedoboru lekarzy.