Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wniosła o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej, a także zarządzenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 4 listopada 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem.

Zaskarżony przepis ustawy o funkcjach konsulów przewiduje, że minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb postępowania przed konsulem, uwzględniając tryb wszczynania, prowadzenia i zakończenia postępowania, terminy załatwiania spraw, rozstrzygania i trybu odwołania od rozstrzygnięć konsula oraz trybu przekazywania spraw organom polskim. Dotychczas dyspozycja ta nie została wykonana. W związku z tym tryb postępowania jest uregulowany zarządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 4 listopada 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem. Niewykonanie upoważnienia ustawowego było przedmiotem wielokrotnych wystąpień Rzecznika Praw Obywatelskich kierowanych do kolejnych Ministrów Spraw Zagranicznych. W opinii Rzecznika istotne wątpliwości konstytucyjne budzi treść samego upoważnienia ustawowego zawartego w art. 31 ust. 1 ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej. Kwestie trybu postępowania przed konsulem nie zostały uregulowane w ustawie o funkcjach konsulów. Ustawodawca, polecając ministrowi szczegółowe uregulowanie trybu postępowania przed konsulem, nie przekazał mu odpowiednio szczegółowych wytycznych dotyczących treści rozporządzenia, pozostawiając pełną dowolność określenia tego postępowania. Z postanowień Konstytucji RP wynika, że akty prawa wewnętrznego mogą zostać wydane wyłącznie na podstawie ustawy oraz nie mogą być adresowane do podmiotu, który nie podlega organowi wydającemu te akty. Jeśli prawodawca zamierza unormować sytuację prawną obywateli, powinien to uczynić w akcie normatywnym stanowiącym źródło prawa powszechnie obowiązującego. Zaskarżone zarządzenie reguluje materię, która określona może być jedynie przepisami prawa powszechnie obowiązującego.