Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Dramatyczna sytuacja części szpitali, związana z zajęciem środków finansowych tych placówek przez komorników w związku z wieloletnim zadłużeniem, ujawnia po raz kolejny ułomność systemu ochrony zdrowia. Znajduje się on w stanie krytycznym, jest niewydolny, zbiurokratyzowany, coraz mniej przychylny pacjentowi. Poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli zdaje się osiągać dramatycznie niski poziom.
Głównym powodem utrzymujących się zjawisk kryzysowych w opiece zdrowotnej jest brak zgody elit medycznych i politycznych w sprawie podstawowego kierunku reform w systemie ochrony zdrowia. Ustawowym gwarancjom dostępu do usług zdrowotnych nie towarzyszy jednoznaczne określenie zakresu i standardu tych usług, brak też instrumentów służących obywatelom do ich egzekwowania.
Istnieje pilna potrzeba dokonania głębokich zmian systemowych w ochronie zdrowia. Opowiadam się za oparciem tych zmian o następujące założenia:

1. Wprowadzenie konkurencji pomiędzy płatnikami w obszarze usług medycznych dostępnych w ramach koszyka świadczeń gwarantowanych i dodatkowych.
2. Wprowadzenie ubezpieczeń dodatkowych, które powinny gwarantować dostęp do szerszego zakresu świadczeń, a nie omijania kolejki, wyższego standardu pobytowego, wyboru lekarza itp.
3. W stosunku do ściśle określonej grupy osób, takich jak chorzy psychicznie, dzieci i młodzież do 18 roku życia oraz osoby niedołężne, o ile nie podlegają ubezpieczeniu z innych tytułów, obowiązek objęcia ubezpieczeniem i odprowadzenia składki musi obciążać z urzędu gminę.
4. Wprowadzenie częściowej odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie w szpitalach, według zasad stosowanych w zakładach opiekuńczo – leczniczych i pielęgnacyjno – opiekuńczych, w celu zapewnienia pacjentom należytych standardów utrzymania.
5. Wprowadzenie zasady pełnego refundowania jedynie procedur skutecznych klinicznie i efektywnych kosztowo, zawartych w koszyku świadczeń gwarantowanych. Pozostałe procedury powinny być refundowane do poziomu kosztu procedury najbardziej skutecznej klinicznie i efektywnej kosztowo.
6. Wprowadzenie standardów wykonywania procedur medycznych i ustalenie poziomu referencyjnego szpitali w zależności od ich spełnienia. Sieć szpitali powinna być wyznaczona odpowiednio do jakości wykonywanych usług, a nie według klucza akademickiego. Podniesieniu jakości świadczonych usług służyć będzie m. in. wprowadzenie obowiązku powtarzania co pięć lat egzaminu specjalizacyjnego przez wykonujących zawód lekarzy.
7. Wprowadzenie zasady współodpowiedzialności pacjenta za swoje zdrowie i ograniczenie w ten sposób roszczeniowej postawy niektórych pacjentów, w zamian za realny dostęp do świadczeń medycznych.
8. Partycypacja obywateli w systemie ochrony zdrowia winna być obowiązkowa i zgodna z zasadą: „każdy stosownie do możliwości bez względu na zakres potrzeb zdrowotnych”.
9. Każdy obywatel winien ponosić ryzyko związane z ewentualnym nie przystąpieniem do systemu, przez co podkreśla się suwerenność podejmowanych decyzji i konieczność ponoszenia ich konsekwencji.
10. Wprowadzanie nowych zasad w systemie ubezpieczeniowym powinno nastąpić etapowo. Nowy system powinien być zaproponowany obywatelom, którzy jeszcze są na tyle młodzi, że rzadko korzystają z usług medycznych, np. do 45 roku życia. Pozostali pacjenci winni mieć gwarancje finansowania świadczeń medycznych na dotychczasowych zasadach.

Dr Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich