Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W procesie o prostą sprawę kryminalną pierwszy wyrok w I instancji zapadł w 2009 r. Oskarżony był już dwa razy prawomocnie skazany
• Sprawa w sensie prawnym się przedłuży, bo w procesie apelacyjnym dwa razy na przestrzeni 7 lat brał udział ten sam sędzia sądu okręgowego
• A przepisy tego zakazują. Taki sędzia jest z mocy prawa wyłączony od orzekania po raz drugi - czego sąd okręgowy nie dostrzegł
• Dlatego RPO złożył kasację do Sądu Najwyższego z wnioskiem o zwrot sprawy sądowi okręgowemu, by naprawił swój błąd

Pewien mężczyzna został oskarżony o kilka przestępstw, m.in. doprowadzenie  innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, pobicie i kradzież. W 2009 r. sąd rejonowy skazał go na 4 lata pozbawienia wolności. W tym samym roku wyrok utrzymał sąd okręgowy, oddalając apelacje obrony i  oskarżonego. W 2010 r. Sąd Najwyższy uwzględnił jednak kasację obrony i zwrócił sprawę sądowi okręgowemu. Ten zaś w 2011 r. przekazał ją sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W ponownym procesie sąd rejonowy w 2014 r. ponownie skazał oskarżonego na 4 lata. Wyrok znów zaskarżył obrońca i oskarżony. Sąd okręgowy w 2016 r. zmienił orzeczenie i skazał podsądnego na 3 lata. Sąd Najwyższy oddalił zaś kasację obrony jako oczywiście bezzasadną.

Kasacja RPO

RPO złożył kasację na korzyść skazanego. Wyrokowi sądu okręgowego z 2016 r. zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego. W składzie sądu zasiadał bowiem sędzia, który z mocy prawa był wyłączony od orzekania w tej sprawie. Był on też członkiem składu sądu okręgowego, który w 2009 r. utrzymał pierwszy wyrok sądu rejonowego w sprawie.

Rzecznik powołał się na tzw. bezwzględną przyczyną odwoławczą. Zgodnie z  Kodeksem postępowania karnego (art. 439 § 1 pkt 1) sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli w jego wydaniu brała udział osoba podlegająca wyłączeniu. A wyłączenie sędziego z mocy prawa następuje m.in. wtedy, gdy brał on udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone.

Dotknięte takim uchybieniem orzeczenie podlega uchyleniu niezależnie od jego wpływu na treść orzeczenia.

Dlatego RPO wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w G. i  przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania.

W kasacji przypomniano pogląd Sądu Najwyższego, że o wyłączeniu sędziego od udziału w sprawie decyduje uchylenie wyroku, w którego wydaniu uczestniczył i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nie ma natomiast znaczenia etap postępowania, na którym zapaść ma orzeczenie w sprawie, od udziału w której sędzia ma obowiązek się powstrzymać. Celem przepisu Kpk jest bowiem wyeliminowanie z procesu orzekania sędziego, który ma już wyrobiony pogląd w konkretnej sprawie.

Nie  można wykluczyć, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy w sądzie odwoławczym, w innym składzie, apelacja obrony mogłyby skutkować zmianą zaskarżonego wyroku.

W swej kasacji po drugim wyroku sądu okręgowego obrońca nie podnosił zarzutu bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 1 Kpk. A SN nie mógł wyjść poza granice tego zaskarżenia.

II.511.399.2018