Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie § 11 ust. 1 Załącznika Nr 2 do Wieloletniego Programu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem m.st. Warszawy na lata 2008-2012, określającego „Zasady Polityki Czynszowej oraz Warunki Obniżania Czynszu”. Określa on stawkę odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego w wysokości 3% wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m² powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych.

Na jego podstawie m.st. Warszawa w latach 2008-2012 pobierało od osób, które utraciły prawo do zajmowanych mieszkań, odszkodowanie w wysokości ponad dwukrotnie wyższej niż zezwalały na to przepisy ustawowe. W myśl przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów odszkodowanie powinno być ustalane z zastosowaniem stawek czynszu określonych przez Prezydenta m.st. Warszawy i wynosić tyle, ile wynosiłby czynsz najmu za takie lokale. W rzeczywistości m.st. Warszawa żądało o wiele więcej, co przyczyniło się do znacznego wzrostu zadłużenia mieszkańców Warszawy zajmujących lokale stanowiące własność m.st. Warszawy.

Z informacji uzyskanych z urzędu m.st. Warszawy wynika, że zadłużenie związane z użytkowaniem lokali mieszkalnych wynosi 455,6 mln zł (stan na 31.12.2015r.). Zadłużenie narastało przez lata, obecnie w wielu przypadkach sięga kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Problem dotyczy osób najuboższych, które od lat tkwią w impasie i nie są w stanie o własnych siłach z niego się wydostać. I choć upływ czasu spowodował, że roszczenia Gminy m.st. Warszawy o zapłatę odszkodowań przedawniły się, to jednak sytuacja osób zadłużonych nie uległa poprawie. Wysokość zadłużenia nie pozwala im skorzystać z programów oddłużeniowych, a Gmina m.st. Warszawy nadal powołuje się na zadłużenie i odmawia uregulowania ich sytuacji prawnej dotyczącej mieszkania.

Niestety dotychczasowa korespondencja Rzecznika Praw Obywatelskich z Prezydentem m.st. Warszawy wskazująca na realny problem, który wymaga podjęcia środków zaradczych, nie przyniosła rezultatu. Prezydent podtrzymała swoje stanowisko i poinformowała Rzecznika, że m.st. Warszawa było uprawnione do pobierania odszkodowania w takiej wysokości. W efekcie zaskarżone postanowienie nadal kształtuje zakres obowiązku odszkodowawczego znacznej liczby mieszkańców m.st. Warszawy mimo, że już nie obowiązuje.

W ocenie Rzecznika osoby, których problem ten dotyczy, nie mogą pozostać bez żadnej ochrony, w sytuacji, gdy wciąż dotykają ich skutki niezgodnych z prawem aktów prawa miejscowego. W tej sytuacji Rzecznik zwrócił się do sądu administracyjnego z wnioskiem o stwierdzenie nieważności zakwestionowanego postanowienia wskazując na naruszenie art. 18 ust. 2 w związku z art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, art. 21 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów…, § 115 w zw. z § 143 oraz § 149 w zw. z § 143 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. z 2016 r. poz. 283) oraz art. 7 w zw. z art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli skarga zostanie uwzględniona, m.st. Warszawa nie będzie mogło skutecznie powoływać się na dotychczasową wysokość zadłużenia, ustaloną według zakwestionowanego postanowienia.