Biuletyn Informacji Publicznej RPO

5-6 lutego 2020 w Brukseli ombudsmani i przedstawiciele krajowych instytucji zajmujących się prawami człowieka spotkali się z przedstawicielami Rady Europy, Komisji Weneckiej, Wysokiego Komisarza Praw Człowieka, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego w ramach konsultacji ENNHRI (Europejskiej Sieć Instytucji Praw Człowieka).

Rozmowy dotyczyły problematyki rządów prawa w Europie i roli krajowych instytucji zajmujących się ochroną praw człowieka oraz projektu rekomendacji Rady Europy dot. krajowych instytucji praw człowieka.

Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich dr Hanna Machińska moderowała dyskusję dotyczącą wymiaru regionalnego proponowanych rekomendacji. Przeprowadziła też rozmowy z ombudsmanami Armenii, Gruzji i Węgier, spotkała się także z przedstawicielką Wysokiego Komisarza na Europę Birgit Van Hout. Omówiono program seminarium nt. instytucji praw człowieka ONZ, które odbędzie się 27-28 marca br. w Warszawie.

Podczas debaty przedstawiciel Komisji Europejskiej podkreślił, że problem rządów prawa w nadchodzącym czasie stanie się przewodnim obszarem działań instytucji europejskich. W ramach tych działań oceniane będzie funkcjonowanie systemu sądownictwa, efektywność i przeciwdziałania korupcji oraz pluralizm mediów. Komisja Europejska przedstawi wkrótce raport roczny dotyczący rządów prawa. Będzie on opierał się na szerokiej dokumentacji tego obszaru przez organizacje europejskie oraz instytucje krajowe zajmujące się problematyką praworządności.

Uczestnicy spotkania zwrócili także uwagę na tworzenie odpowiedniej, zrozumiałej komunikacji dotyczącej problemu praworządności oraz wartość współpracy krajowych instytucji zajmujących się prawa człowieka z Komisją Europejską.

Komisja zapowiedziała, że przygotowuje projekt rozporządzenia dotyczącego rządów prawa w kontekście dystrybucji środków finansowych. Z kolei przedstawiciel Parlamentu Europejskiego zaprezentował propozycję stworzenia mechanizmu monitorującego stan przestrzegania rządów prawa w państwach członkowskich Unii Europejskiej .

Konsultacje ENNHRI dotyczyły także projektu nowelizowanej rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie ustanowienia niezależnych krajowych instytucji działających na rzecz promowania i ochrony praw człowieka R (97). Proponowane zmiany mają na celu wzmocnienie instytucji krajowych np. poprzez większy udział w procesie konsultowania projektów aktów prawnych. Szczególną uwagę zwrócono na dostęp krajowych instytucji i ENNHRI do wszelkich działań Rady Europy, w tym do przeprowadzania konsultacji w toku procedur monitoringowych. Szczególną wagę należy przywiązywać do współpracy z Komisarz Praw Człowieka oraz roli instytucji krajowych w procesie implementacji wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez państwa członkowskie.

Postulowane wzmocnienie krajowych instytucji przyczyni się do pełniejszego wdrożenia przez państwa standardów praw człowieka.

Uczestnikami konsultacji ze strony Rady Europy była: Przewodnicząca Grupy przygotowujących projekt rekomendacji dotyczący społeczeństwa obywatelskiego i rekomendacji o krajowych instytucji praw człowieka, dyrektor Praw Człowieka Rady Europy, przedstawicielka Komisarza Praw Człowieka Rady Europy. W debacie wzięli również udział przedstawiciele FRA i Wysokiego Komisarza Praw Człowieka.

Debata została zorganizowana z inicjatywy Sekretarz Generalnej ENNHRI Debbie Kohner, która z ramienia ENNHRI uczestniczyć będzie w dalszych konsultacjach. Rekomendacja Komitetu Ministrów prawdopodobnie zostanie przyjęta we wrześniu – październiku 2020 r. Implementacja rekomendacji wymaga pełnego zaangażowania krajowych instytucji praw człowieka i ombudsmanów państw członkowskich.

Dwudniowa debata wskazuje na istotną rolę, jaką powinny pełnić instytucje praw człowieka i ombudsmani w procesie upowszechniania oraz monitorowania implementacji standardów dotyczących rządów prawa i praw człowieka. Podkreślono potrzebę aktywnego uczestnictwa krajowych instytucji praw człowieka w komitetach sterujących. Ważną rolę przypisuje się im również w ocenie wykonywania orzeczeń ETPC, jak również we wdrażaniu rekomendacji Rady Europy. Zwrócono uwagę, że szczególną rolę należy przyznać ENNHRI. Powołano grupę roboczą do opracowania szczegółowych wniosków dot. Projektu Znowelizowanej Rekomendacji Rady Europy.

Przedstawiciele Rady Europy zwrócili uwagę na nowy mechanizm przyjęty przez Zgromadzenie Państw Rady Europy i Komitet Ministrów oceny państw z punktu przestrzegania obowiązków członkowskich.