Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Dnia 1 lipca 2015 r. do polskiego porządku prawnego zostały wprowadzone przepisy art. 48a oraz art. 65a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy, które dają możliwość wstrzymania wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności. Rzecznik zauważył, że przyjęcie ww. przepisów w sposób ewidentny łagodzi rygoryzm związany z zarządzaniem wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności, wynikający przede wszystkim z obligatoryjności jej orzekania w przypadku uchylania się od odbywania kary ograniczenia wolności, a także wobec braku alternatywy dla tej kary zastępczej w postaci zastępczej kary grzywny. Wstrzymanie wykonania kary zastępczej może mieć również walor wychowawczy, ponadto ogranicza populację penitencjarną, a co za tym zmniejsza wydatki budżetowe w tym zakresie.

Niemniej jednak do Biura RPO trafiają wnioski obywateli, z których wynika, że pozbawieni wolności nie posiadają dostatecznej wiedzy w kwestii możliwości złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 48a § 1 k.k.w. i art. 65a § 1 k.k.w. Wiąże się to z faktem, że część wyroków zapada w trybie nakazowym. Dlatego, zdaniem Rzecznika, przy przyjęciu do jednostki powinno nastąpić wypytanie skazanego, dlaczego nie odbył kary ograniczenia wolności lub nie uiścił grzywny. Powszechną praktyką powinno być również w takim przypadku skierowanie pytania do skazanego, czy podejmie się odpracowania kary. O takiej możliwości winni informować każdorazowo funkcjonariusze Służby Więziennej.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o ocenę funkcjonowania i użyteczności wskazanych instytucji prawnych oraz o poinformowanie, jakie działania szkoleniowe były podejmowane, aby upowszechnić korzystanie z tych instrumentów. Jednocześnie Rzecznik zaapelował o rozważenie stworzenia systemu, który umożliwiałby jednakowe postępowanie wobec każdej osoby, która trafia do jednostki penitencjarnej w związku z wymierzeniem zastępczej kary pozbawienia wolności.