Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Społecznicy niosący pomoc humanitarną cudzoziemcom przekraczającym granicę polsko-białoruską w woj. podlaskim opisali praktykę fotografowania przez żołnierzy zatrzymanych cudzoziemców
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Adam Krzywoń występuje w tej sprawie do dowódcy operacji "Bezpieczne Podlasie" gen. dyw. Arkadiusza Szkutnika
• AKTUALIZACJA 3.02.2025: Żołnierze wykonywali zdjęcia cudzoziemców dla potrzeb identyfikacji osób szczególnie niebezpiecznych dla zdrowia i życia żołnierzy WP oraz funkcjonariuszy polskich formacji mundurowych, w tym ewentualnego ujawnienia sprawców ataków na funkcjonariuszy - głosi odpowiedź. A żołnierzom kierowanym do pomocy Straży Granicznej przysługują, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich zadań, wobec wszystkich osób, uprawnienia określone w art. 11b ust 5 ustawy o SG  

Zgodnie z przekazaną relacją, 14 grudnia 2024 r. podczas zatrzymania 12 cudzoziemców przez funkcjonariuszy Straży Granicznej na terenie odpowiedzialności placówki SG w Michałowie, obecni byli również żołnierze. Mieli oni wykonywać zdjęcia twarzy zatrzymanych (z przodu oraz z profilu lewego i prawego) za pomocą telefonów komórkowych. Jednocześnie  każdego z cudzoziemców pytano o kraj pochodzenia.

Według przekazanych RPO informacji, świadkowie zdarzenia próbowali uzyskać od żołnierzy informacje o przyczynach oraz podstawach prawnych takiego postępowania. Żołnierze mieli jedynie poinformować, że to nowe zadanie, które wykonują. Również funkcjonariusze Straży Granicznej nie byli w stanie wyjaśnić powodów tych działań.

ZRPO Adam Krzywoń zwraca się do gen. Arkadiusza Szkutnika o zbadanie sprawy. Pyta, czy żołnierze uczestniczący w operacji "Bezpieczne Podlasie" mają w ramach powierzonych im zadań fotografować twarze cudzoziemców przekraczających granicę polsko-białoruską oraz rozpytywać o kraj ich pochodzenia. Ponadto prosi o informacje na temat daty rozpoczęcia realizacji tego zadania, jego podstawy faktycznej i prawnej oraz zakresu przetwarzania danych osobowych, w tym wizerunków cudzoziemców.

Odpowiedź gen. dyw. Arkadiusza Szkutnika

W odpowiedzi na Pańskie pismo z dnia 16 stycznia 2025 r. w sprawie zdarzenia z dnia 14 grudnia 2024 r. informuję, że żołnierzom oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych kierowanym do pomocy Straży Granicznej, przysługują, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich zadań, wobec wszystkich osób, uprawnienia określone w art. 11b ust 5 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 915 ze zm.).

Operacja ZZ Podlasie realizowana jest na podstawie Decyzji Nr Z-74/ DO RSZ Ministra Obrony Narodowej z dnia 08 lipca 2024 r. w sprawie wydzielenia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do pomocy Straży Granicznej i prowadzenia operacji pk. BEZPIECZNE PODLASIE. Decyzji nadano klauzulę „zastrzeżone”.

Mająca miejsce w 2024 r. sytuacja w rejonie granicznym z Republiką Białoruś cechowała się wysoką presją migracyjną. Pozostawała ona w nierozerwalnej i ścisłej korelacji z dynamicznym wzrostem liczby incydentów podejmowanych przez osoby usiłujące bądź dokonujące wtargnięć na terytorium RP, polegających m.in. na fizycznych aktach agresji wymierzonych w żołnierzy WP wykonujących zadania służbowe w linii granicy z RB. Przytoczonym zdarzeniom wielokrotnie towarzyszyły przypadki użycia wobec żołnierzy WP narzędzi niebezpiecznych w rozumieniu przepisów obowiązującego prawa, których skutkiem była śmierć żołnierza WP oraz liczne sytuacje bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia innych żołnierzy ZZ Podlasie, jak również funkcjonariuszy innych formacji mundurowych naszego Państwa. Wzmiankowana presja i zachowania osób podejmujących próby przekroczenia granicy państwowej wbrew przepisom prawa, prowadziły również do wyrządzenia znacznych szkód w mieniu, sprzęcie i wyposażeniu służbowym ZZ Podlasie, w mieniu ruchomym SG i Policji oraz stałej infrastrukturze granicznej SG. W ramach prowadzonych działań służbowych ZZ Podlasie zdefiniowało w rejonie granicznym obecność i taktykę zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się organizacją nielegalnej migracji, polegającą m.in. na przenikaniu ich przedstawicieli z RB na teren polskiej strefy przygranicznej.

W związku z notowaną sytuacją zaistniała potrzeba współdziałania i jej ścisłej koordynacji ze Strażą Graniczną. W zdarzeniu z dnia 14 grudnia 2024 r. będącego przedmiotem Pańskiego pisma, żołnierze wykonywali zdjęcia cudzoziemców dla potrzeb identyfikacji osób szczególnie niebezpiecznych dla zdrowia i życia żołnierzy WP oraz funkcjonariuszy polskich formacji mundurowych, w tym ewentualnego ujawnienia sprawców ataków na funkcjonariuszy publicznych, celem ich izolacji i przekazania SG do realizacji dalszych czynności przypisanych do ustawowych kompetencji Straży Granicznej.

Zabronione zostało przekazywanie zgromadzonych zdjęć i filmów osobom trzecim, a także umieszczanie ich w zasobach internetowych (portale społecznościowe, fora, inne serwisy internetowe). Ponadto, zebrany materiał był wykorzystywany wyłącznie do działalności operacyjnej ZZ Podlasie, przy zachowaniu tajemnicy operacji i prowadzonych w niej działań. W przypadku negatywnej weryfikacji sprawców działań agresywnych materiał był/jest niezwłocznie i trwale usuwany z posiadanych nośników danych. 

XI.519.1.2025