Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Marcin Wiącek 24 października 2024 r. w rozmowie z redaktorem Konradem Piaseckim w TVN24 mówił m.in. o tym, że ETPC nakazał wprowadzenie rozwiązania ustawodawczego instytucjonalizującego związki osób tej samej płci. Mówił również o problemach związanych z Prokuraturą Krajową, orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego oraz kryzysie władzy sądowniczej.

Związki partnerskie

- To jest obowiązek państwa i ten obowiązek powinien być wykonany […] Jego kształt jest w pewnym zakresie minimalnym określony w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, np. dziedziczenie, prawo socjalne czy kwestie dotyczące własności, obowiązku alimentacyjnego. Natomiast ostateczny kształt jest wynikiem decyzji politycznej - powiedział w "Rozmowie Piaseckiego" RPO.

Rozwiązania, które są zaproponowane w projekcie ustawy o związkach partnerskich mieszczą się w sferze swobody ustawodawcy. Wprowadzają minima, które są wymagane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i mają wpływ na sposób rozumienia art. 18 Konstytucji. 

Prokuratura Krajowa

Rzecznik podkreślił, że ma obowiązek utrzymywania kontaktu w pewnych sprawach z Prokuratorem Krajowym jest związany postanowieniem Prezesa Rady  Ministrów powołującym Dariusza Korneluka na tę funkcję. Natomiast dostrzega również, że ten akt powołania wywołuje pewne wątpliwości prawne. Rzecznik Praw Obywatelskich  nie ma kompetencji do tego, żeby te wątpliwości prawne rozstrzygać, aby uznać, iż ten akt powołania jest wadliwy.

Trybunał Konstytucyjny

Według RPO koncepcja orzeczeń nieistniejących nie powinna być brana pod uwagę. 

W czerwcu tego roku zostało wydane orzeczenie bardzo ważne dla ponad 100 tysięcy emerytów, które powinno skutkować podwyższeniem emerytur o średnio około 1200 zł. To orzeczenie zostało wydane z udziałem tzw. sędziego dublera, nie zostało opublikowane. Jest to orzeczenie, które jest trafne merytorycznie, słuszne, które potwierdza, że tym ludziom niezgodnie z Konstytucją obniżono emerytury. ZUS nie chce wykonać orzeczenia, bo wyrok jest nieopublikowany. Ci ludzie piszą do Rzecznika Praw Obywatelskich, który wystąpił w ostatnich dniach do premiera z prośbą o wyjaśnienie tej sprawy. To jest sytuacja niezwykle trudna nie tylko z ustrojowego punktu widzenia, ale również z punktu widzenia obywateli, którzy są adresatami orzeczeń wydawanych przez Trybunał.

Jednym z problemów Trybunału Konstytucyjnego w tej chwili jest to, że wydaje orzeczenia też w składach niewłaściwie obsadzonych, z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania. A także wydaje rozstrzygnięcia, do których nie ma kompetencji.

Kryzys wymiaru sprawiedliwości

- Jesteśmy w tej chwili w czasie, w którym istnieje konieczność naprawienia skutków dramatycznego kryzysu władzy sądowniczej, jaki został wywołany w ostatnich latach. Naprawienie skutków w drodze ustawy powinno się opierać na fundamentach zgodnych z siatką pojęciową prawa, zgodnych z przepisami Konstytucji- powiedział Marcin Wiącek.

Założenia, na jakich powinny się opierać te ustawy, nie mogą wychodzić z założenia, że nie istnieją powołania, czy że nie istnieją orzeczenia. Każdy przypadek, każdy sędzia powinien być indywidualnie zweryfikowany pod kątem procedury powołania. 

Rzecznik Praw Obywatelskich zapoznał się również ze strategią migracyjną, która została przedstawiona przez rząd. Zwrócił  się do Prezesa Rady Ministrów m.in. z prośbą o wyjaśnienie, w jaki sposób będzie wdrożone zawieszanie prawa do składania wniosków o azyl.