Biuletyn Informacji Publicznej RPO

4 sierpnia 2025 r. Rzecznik Praw Obywatelskich był gościem audycji „Poranek Radia TOK FM”. Marcin Wiącek w rozmowie z red. Dominiką Wielowieyską mówił o sposobach przywrócenia praworządności, niepublikowanych wyrokach Trybunału Konstytucyjnego i przestępstwach z pobudek dyskryminacyjnych. 

RPO: do naprawy potrzebna jest ustawa

Prowadząca rozpoczęła rozmowę od pytania dotyczącego zapowiadanego przez Ministra Sprawiedliwości tzw. regresu odszkodowawczego. 

– Nie jestem przekonany, czy wedle aktualnie obowiązujących reguł prawa cywilnego byłoby takie roszczenie byłoby uzasadnione, ale nie znam szczegółowej argumentacji – mówił Rzecznik. Dodał, że jest to teoretyczna konstrukcja, która nie była jeszcze nigdy stosowana w przeszłości. 

– Jedyny, sposobem na to, aby naprawić sytuację w wymiarze sprawiedliwości w Trybunale Konstytucyjnym, w Sądzie Najwyższym i w sądach ogólnie, jest uchwalenie ustawy. Gdy mówimy o sądach, to praźródłem tych zarzutów i tych problemów, z jakimi mamy do czynienia, jest ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa, uchwalona w 2017 roku. To jest jedyny sposób, aby przywrócić właściwe gwarancje niezawisłości, niezależności sądownictwa – powiedział RPO. 

Marcin Wiącek podkreślił również, że nie ma podstaw prawnych do stwierdzenia, że Trybunał Konstytucyjny nie istnieje. – W Trybunale Konstytucyjnym zasiada dziewięciu prawidłowo wybranych sędziów, w związku z czym trudno mi znaleźć w Konstytucji czy w prawie międzynarodowym, czy w orzecznictwie Trybunałów Europejskich podstawę prawną do twierdzenia, że te osoby zasiadają w Trybunale w sposób niezgodny z prawem – mówił Rzecznik.

Niepublikowane wyroki Trybunału Konstytucyjnego

Następnie prowadząca zapytała o problem niepublikowanych wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Rzecznik podkreślił, że nie istnieje podstawa prawna do tego, aby odmawiać ich publikacji. 

– Trybunał Konstytucyjny wydaje również wyroki, które są korzystne dla obywateli. Obywatele z tych wyroków nie mogą skorzystać, ponieważ są one nieopublikowane – mówił. 

Za przykład podał wyrok z 4 czerwca 2024 r. dotyczący  tzw. wcześniejszych emerytów. Dodał, że wysłał w tej sprawie pismo do Rady Ministrów z zapytaniem o podstawę prawną odmowy opublikowania tego orzeczenia. W odpowiedzi zapowiedziano projekt ustawy wdrażający te standardy, które zostały stwierdzone w wyroku.

– Natomiast w normalnym stanie rzeczy sam wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest dla osób będących beneficjentami tego wyroku podstawą do dochodzenia roszczeń wynikających z tego orzeczenia – mówił Rzecznik.

Przemoc wobec imigrantów 

Ostatnim tematem rozmowy była przemoc wobec imigrantów. Rzecznik powiedział, że BRPO prowadzi takie sprawy w różnych częściach Polski i występuje w nich do odpowiednich organów – policji, prokuratury.

– Mamy do czynienia z pewnymi działaniami, przestępstwami, czynami zabronionymi, które są motywowane (…) pobudkami o charakterze rasistowskim. To, czego bym oczekiwał od policji czy od prokuratury to, aby były badane pobudki sprawcy, aby takie sprawy nie były kwalifikowane jako zwykłe naruszenie nietykalności cielesnej, czy znieważenie człowieka, tylko jako naruszenie nietykalności lub znieważenie z pobudek dyskryminacyjnych – mówił Rzecznik. 

Rzecznik dodał, że jest to jedna z najgorszych form upokorzenia człowieka i dlatego reakcja państwa powinna być adekwatna i wystarczająco surowa.