Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Do szpitali trafiają osoby starsze, które nie wymagają hospitalizacji
• Z kolei seniorzy po leczeniu szpitalnym nie są odbierani przez bliskich
• Nie jest też szanowana wola śmiertelnie chorych osób starszych do spędzenia ostatnich dni we własnych domach - rodzina odmawia ich odbioru lub go wręcz uniemożliwia
• A osoby przebywające w szpitalu dłużej niż wymaga tego leczenie blokują miejsca innym potrzebującym
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk występuje w tej sprawie do minister ds. polityki senioralnej Marzeny Okły-Drewnowicz
• AKTUALIZACJA 8.11.2024: Międzyresortowy zespół ds. systemowych rozwiązań związanych z opieką nad osobami starszymi przyjął definicje „opieki długoterminowej”, „opieki nieformalnej” i „opiekuna nieformalnego”; obecnie trwają prace w zakresie koordynacji w obszarze opieki długoterminowej - odpisała Pani Minister

Media opisują problem nieodbierania osób starszych ze szpitali przez ich rodziny. W artykule portalu internetowego "Rynek Zdrowia”, poruszono także kwestię przywożenia do szpitala osób w zaawansowanym wieku, które nie wymagają hospitalizacji, ale trafiają tam, gdyż nie ma się kto nimi zająć. 

Jak wynika z zamieszczonej w artykule wypowiedzi dyrektora jednego ze szpitali, do niektórych pacjentów zespoły ratownictwa medycznego są wzywane tyko z powodu złych warunków mieszkaniowych i braku opieki rodziny. Często to pracownicy socjalni gminy wzywają pogotowie, przekonując, że zaniedbany senior wymaga opieki szpitalnej. 

Niejednokrotnie osoby przywożone do szpitala nie mają po pobycie w nim dokąd wrócić, ponieważ rodzina odmawia ich odebrania a nawet uniemożliwia powrót do domu. W efekcie pacjenci ci zajmują szpitalne łóżka, chociaż nie ma wskazań medycznych do ich dalszego pobytu w szpitalu. To z kolei utrudnia dostęp do świadczeń medycznych pacjentom, którzy wymagają hospitalizacji, generuje dodatkowe koszty, wydłuża kolejki oczekujących.

Uwagę zwraca również konieczność poszanowania woli pacjenta. Osoby chore, np. wymagające opieki paliatywnej, zgłaszają personelowi medycznemu wolę spędzenia ostatniego okresu swojego życia w domu. Zdarza się jednak, że członkowie rodziny utrudniają lub wręcz uniemożliwiają im powrót do domu.

Na tle opisanych przypadków pojawia się też problem związany z systemowym niedofinansowaniem opieki długoterminowej sprawowanej nad osobami starszymi, niesamodzielnymi, brakiem miejsc w domach pomocy społecznej i długim czasem oczekiwania na przyjęcie do placówek. Powoduje to pozostawianie tych osób przez członków rodziny w szpitalach także w okresie świątecznym i wakacyjnym. 

ZRPO Stanisław Trociuk prosi minister ds. polityki senioralnej Marzenę Okłę-Drewnowicz o analizę problemu i rozważenie, jakie środki zaradcze pomogłyby go rozwiązać.

Odpowiedź Marzeny Okły-Drewnowicz, minister ds. polityki senioralnej

22 marca 2024 r. został utworzony Międzyresortowy Zespół do spraw systemowych rozwiązań związanych z opieką nad osobami starszymi (dalej: Zespół). Do zadań Zespołu należy m.in. analiza systemowych rozwiązań związanych z opieką nad osobami starszymi oraz proponowanie kierunków działań w obszarach dotyczących opieki nad osobami starszymi. Zespołowi przewodniczy Minister do spraw Polityki Senioralnej, a w jego skład wchodzą m.in. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Minister Zdrowia.

Należy zauważyć, że w ramach Zespołu została powołana grupa robocza do spraw opieki długoterminowej (dalej: grupa robocza). Zakres jej prac obejmuje problematykę domów pomocy społecznej, zakładów opiekuńczo-leczniczych/pielęgnacyjno-opiekuńczych, dostępności świadczeń oraz usług, wsparcia środowiskowego, wsparcia rodziny w opiece nad seniorem (wytchnienie, aktywizacja, wyzwania opiekunów nieformalnych).

W zakresie prac grupy roboczej mieści się zdefiniowanie podstawowych pojęć w obszarze opieki długoterminowej, analiza możliwości zmian zakresu usług i świadczeń oraz organizacji systemu opieki długoterminowej i wprowadzenia instrumentów koordynacji w tym systemie, a także wypracowanie założeń systemu monitorowania i oceny jakości usług/świadczeń w systemie.

W ramach prac grupy roboczej początkowo prezentowane były rozwiązania funkcjonujące w ramach opieki długoterminowej w systemie opieki zdrowotnej oraz leżące w gestii Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, w tym omawiane były warunki jakie powinien spełniać beneficjent poszczególnych form wsparcia. Następnie podjęto prace związane z wypracowaniem definicji w obszarze opieki długoterminowej. Grupa robocza opracowała i rekomendowała Zespołowi definicje „opieki długoterminowej”, „opieki nieformalnej” i „opiekuna nieformalnego”, które Zespół przyjął na IV posiedzeniu 20 września 2024 r. Obecnie trwają prace w zakresie koordynacji w obszarze opieki długoterminowej.

Należy podkreślić, że prace grupy roboczej wpisują się w założenia kamienia milowego A70G Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności , który zakłada zmianę odpowiednich aktów prawnych wdrażających priorytety reformy opieki długoterminowej zidentyfikowane w przeglądzie strategicznym opieki długoterminowej w Polsce. Zakończenie realizacji kamienia milowego planowane jest do 31 grudnia 2025 r.

Podejmowane działania mają na celu poprawę sytuacji w zakresie zapewnienia dostępu do kompleksowej i odpowiedniej jakości opieki długoterminowej.

BPK.7010.2.2024