Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek uczestniczył w uroczystościach związanych z obchodami 35-lecia odrodzonego Senatu RP. Jubileuszowe posiedzenie izby wyższej parlamentu odbyło się z udziałem marszałek Senatu XI kadencji Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, prezydenta Andrzeja Dudy, marszałka Sejmu Szymona Hołowni oraz senatorów obecnej i I kadencji.

- Senat Rzeczypospolitej Polskiej, wybrany 4 czerwca 1989 r. jeszcze jako Senat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, był pierwszą instytucją państwową pochodzącą z całkowicie wolnych wyborów. Odrodzony po 50 latach nieistnienia spowodowanego II wojną światową i decyzją powojennych władz odegrał ważną rolę w budowaniu polskiej racji stanu i wizerunku odradzającej się Rzeczypospolitej. Pierwsze posiedzenie, które odbyło się 4 lipca 1989 r. w Sali Kolumnowej w gmachu Sejmu, było z pewnością początkiem zmian w historii naszego Państwa. (...)

Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 35. rocznicę pierwszego posiedzenia oddaje cześć wszystkim senatorom I kadencji, dzięki którym izba wyższa parlamentu stała się jedną z najważniejszych instytucji państwa. Senat I kadencji symbolizuje bezkrwawo wywalczoną wolność, która dała rzeczywisty początek dokonującym się od 1989 r. przemianom – głosi treść uchwały przyjętej przez Senat na uroczystym posiedzeniu.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej ma wielowiekową historię. Powstał z Rady Królewskiej, funkcjonującej przy monarsze od połowy XIV w. Pod koniec XV w., obok Izby Poselskiej i króla, stał się jednym z 3 stanów sejmujących. W różnym składzie i z różnymi uprawnieniami Senat funkcjonował do czasów rozbiorów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Konstytucja marcowa z 1921 r. ustanowiła władzę ustawodawczą w postaci dwuizbowego parlamentu i umożliwiła przeprowadzenie wyborów do Senatu w 1922 r. Ostatnie posiedzenie Senatu II RP odbyło się 2 września 1939 r. Po zakończeniu II wojny światowej zlikwidowano drugą Izbę parlamentu. Przywrócono ją dopiero w wyniku porozumień Okrągłego Stołu w 1989 r.

Podczas 35 lat istnienia współczesnego Senatu zmieniały się jego rola i uprawnienia, ale niewątpliwie Izba ta wniosła niezwykle istotny wkład w odradzanie się suwerennego polskiego państwa i jakości stanowionego przez nie prawa. Obecnie, oprócz stanowienia prawa wraz z Sejmem, Senat wyraża zgodę na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego. Może też oceniać unijne projekty ustawodawcze pod względem ich zgodności z zasadą pomocniczości. Zgoda Senatu jest niezbędna przy powoływaniu Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, prezesów: Najwyższej Izby Kontroli, Urzędu Ochrony Danych Osobowych i Instytutu Pamięci Narodowej. Mianuje m.in. 3 członków Rady Polityki Pieniężnej i 1 członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Wybiera również ławników Sądu Najwyższego. Dwóch senatorów zasiada w Krajowej Radzie Sądownictwa.