Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wysłanie przez sąd wezwania na rozprawę oskarżonego o drobną kradzież z włamaniem pod jego adresem, ale z nieprawidłowym numerem mieszkania, pozbawiło go prawa do obrony  
• Sąd uznał korespondencję za doręczoną prawidłowo i pod nieobecność oskarżonego ogłosił wyrok   
• Rzecznik Praw Obywatelskich złożył w tej sprawie kasację do Sądu Najwyższego 

Stan faktyczny 

Obywatela oskarżono o kradzież z włamaniem (art. 279 § 1 Kodeksu karnego) do cukierni, skąd zabrał pieniądze oraz czapkę, czym spowodował łączną stratę 792,29 zł.

Pod nieobecność oskarżonego Sąd Rejonowy w 2020 r. uznał go za winnego. Wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności oraz nakazał zapłatę 792,29 zł na rzecz cukierni.  

Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się. Uzasadnienie wyroku nie zostało sporządzone.

Zarzuty kasacji RPO

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zaskarżył wyrok na korzyść skazanego Orzeczeniu zarzucił rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie przepisów prawa karnego procesowego -  art. 117 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego w związku z art. 374 § 1 k.p.k. i art. 6 k.p.k. Polegało to na wadliwym uznaniu, że awizowane i niepodjęte w terminie zawiadomienie oskarżonego o terminie rozprawy zostało mu prawidłowo doręczone i wystąpiły tym samym warunki do rozpoznania sprawy pod jego nieobecność.

Tymczasem korespondencję tę wysłano pod nieprawidłowy numer mieszkania, co nie mogło doprowadzić do jej odbioru. W konsekwencji postępowanie przeprowadzono pod nieobecność oskarżonego. Rażąco naruszyło to jego prawo do obrony, bo uniemożliwiło mu udział w rozprawie oraz poddanie wyroku kontroli sądu II instancji

ZRPO wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Argumentacja kasacji RPO 

Art. 374 § 1 k.p.k. gwarantuje prawo oskarżonego do brania udziału w rozprawie, co w sposób oczywisty wiąże się z umożliwieniem oskarżonemu prowadzenia osobistej obrony. Temu przepisowi odpowiada art. 117 § 1 k.p.k., z którego wynika obowiązek zawiadomienia oskarżonego o czasie i miejscu rozprawy. Czynności tych nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona (art. 117 § 2 k.p.k.).

Oskarżony wskazał jako adres zamieszkania i adres do korespondencji dom o numerze mieszkania 46. Zawiadomienie o terminie rozprawy na 19 października 2020 r. wysyłano pod adresem oskarżonego, ale ze wskazaniem mieszkania nr 4. Przesyłkę po podwójnym awizowaniu zwrócono sądowi. Na rozprawie sąd uznał korespondencję za doręczoną prawidłowo i pod nieobecność oskarżonego ogłosił wyrok.

Sąd nie był uprawniony do zastosowania instytucji doręczenia zastępczego i uznania, że oskarżony został prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy, co umożliwiałoby jej prowadzenie pod nieobecność oskarżonego. Pozbawiło go to nie tylko prawa do udziału w rozprawie - co rażąco narusza art. 117 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 374 § 1 k.p.k. Doprowadziło również do naruszenia prawa do  obrony. Wobec uniemożliwienia udziału w rozprawie nie mógł on składać wyjaśnień, oświadczeń i wniosków, czy też zaskarżyć wyroku i doprowadzić do skontrolowania go przez sąd II instancji.

- Naruszenie tych podstawowych gwarancji procesowych, związanych z prawem do obrony, musi być uznane za uchybienie, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku - podkreśla w kasacji ZRPO Stanisław Trociuk.

II.510.419.2025